Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi
Yazarlar: ["Sadık ARMUTLU"]
Konular:-
DOI:10.34083/akaded.1150652
Anahtar Kelimeler:Kalenderi,Fars şiiri,Fars şairleri,Temel kavramlar
Özet: Melametilik’ten hareketle düşün dünyasını şekillendiren Kalenderîlik, 11-13. asırda İslam dünyasında görülmeye başlamış irfani bir ekoldür. Doğuşuyla birlikte pek çok niteliklerini Divan şiirine de aktarmış, zengin bir edebi söylemin de oluşmasını sağlamış, Fars irfanî şiirinde ve sonrasında âdeta çığır açmıştır. Kalenderi algısı olarak ele alınıp işlenen bu olgununun ilk örnekleri Ebu Sâid Ebu’l-hayr, Baba Tahir gibi ünlü şairler vermişlerdir. Ancak Kalenderi şiirin temeli Senâî ile başlamıştır. Senâî ve Attâr’la birlikte bu kavramlar, tasavvufî olgular doğrultusunda “kalender” veya “kalenderiyât” olarak bir tür boyutuna ulaşmıştır. Birçok Fars şairi de bu olguyu geliştirmişlerdir. Bu kavramların kullanımı ise Hâfız’da hem olgunluk hem de güzellik boyutuyla en üst seviyeye ulaşmıştır. Böylece Divan şiirine ayyaşlık, harabata yönelme, bâzâr-ı kalenderî, kallaş ve kalender pek çok kalenderi kavram katılmıştır. Bunlar Divan şiirindeki derbeder âşık tipinin de önemli niteliklerindendir. Bu makalede Fars şiirindeki Kalenderiler ve kalenderlik olgusu kalenderi söyleme katkı sağlayan Fars şairleri ile temel kalenderi kavramları doğrultusunda incelenmiştir.