Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi

Yazarlar: Fazıl ÖZDAMAR

Konular:Edebi İncelemeler

DOI:10.34083/akaded.941671

Anahtar Kelimeler:Köroğlu Epic,Mustafa Bey,Foe,Kin

Özet: Türk Dünyası adı verilen büyük coğrafyada başta Oğuz Türkleri olmak üzere Kıpçak ve Karluk gruplarında ve bu Türk gruplarıyla siyasi ve kültürel ilişkide bulunmuş komşu milletlerin anlatı geleneklerinde görülen ve bu denli geniş bir coğrafyaya yayılan tek destan Köroğlu’dur. Türk lehçelerinde kör kişinin oğlu anlamına gelen Köroğlu ya da mezarın oğlu anlamındaki Goroğlu kelimeleriyle adlandırılan bir kahramanın etrafında teşekkül eden Köroğlu Destanı’nda, etrafında topladığı Delileriyle/Keleşleriyle birlikte Çamlıbel’de bir düzen kuran Köroğlu’nun, hem kendisinin hem de Delilerinin Çamlıbel dışındaki dünyaya seferleri anlatılmaktadır. Bu inceleme Anadolu ve İran Türkleri anlatmaları temelinde söz konusu destanın bir kahramanı olan Mustafa Bey’le sınırlandırılmıştır. Destanın Anadolu varyantlarında bazen Köroğlu’nun “hısmı”; bazense “hasmı” olarak geçen ve sadece Kiziroğlu namıyla anılan Mustafa Bey, İran Türkleri anlatmalarında Kiziroğlu namı dışında Kahire Paşası Mısıroğlu ya da Teke Türkmenli namıyla anılmakta ve Anadolu’da olduğu gibi bu bölgedeki anlatmalarda da Mustafa Bey, Köroğlu’nun bazen “hısmı” bazen de “hasmı” durumundadır. Bu bağlamda incelemede Köroğlu Destanı’nın çeşitli kollarında Kiziroğlu ve Mısıroğlu namlarıyla anılan Mustafa Bey’in, hem adındaki hem rolündeki hem de hüküm sürdüğü bölgedeki karmaşa, söz konusu destanın Anadolu ve İran metinleri örnekleminde ele alınacaktır.

---