Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi

Yazarlar: Uğur UZUNKAYA

Konular:Edebi İncelemeler

DOI:10.34083/akaded.986411

Anahtar Kelimeler:Eski Uygurca,Budizm,Çin Budizmi,Faxiang ekolü,Metin neşri

Özet: Yogācāra temelinde gelişen Faxiang ‘dharma özellikleri’ veya Weishi ‘salt bilinç’ ekolü Çinli Budist seyyah ve mütercim Xuanzang (602-664) tarafından ortaya konmuştur. Çin Tang Hanedanlığı’nın önemli şahsiyetlerinden biri olan Xuanzang, 629-645 yılları arasında Budizm’in önemli dinî muhitlerine yaptığı seyahat sonrasında yeni metinleri ve bununla birlikte öğretileri de Çin’e getirmiştir. Bunlar arasında Vasubandhu’nun Triṃśikā’sı ve bunun üzerine kaleme alınan on mensur tefsir ışığında Xuanzang, Cheng weishi lun isimli eserini yazmış ve bu eser Faxiang ekolünün esas yazınsal kaynakları arasında yer almıştır. Bu çalışmanın konusunu da bu noktada Faxiang Budizmi’ne ait ve bugün Berlin Turfan Koleksiyonu içerisinde korunan sekiz fragman oluşturmaktadır. Bu fragmanlar sırasıyla şöyledir: Mainz 848-8 (d fragmanı) (T I D 8), Mainz 848-7 (c fragmanı) (T I D 7), Mainz 848-6 (b fragmanı) (T I D 6), Mainz 848-5 (a fragmanı) (T I D 5), Mainz 840-4 (d fragmanı) ([T I] D 4), Mainz 840-3 (c fragmanı) (T I D 3), Mainz 840-2 (b fragmanı) (T I D 2) ve Mainz 840-1 (a fragmanı) (T I D 1). Esasında bu sekiz fragman Berlin Turfan Koleksiyonu’nda korunan en az otuz bölümden oluştuğu düşünülen derleme eser veya mecmua olarak nitelendirilebilecek bir yazma eserin 19. bölümünü oluşturmaktadır. Bir bütün olarak bakıldığında bu mecmuanın 19. bölümünden irili ufaklı toplam 46 satırlık bir Eski Uygurca metin kalmıştır. Bu çalışmada bahsi geçen fragmanların neşri, Türkiye Türkçesine aktarımı, metne ilişkin notları ve dizin ile sözlüğü sunulacaktır.

---