Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi

Yazarlar: Talha DİLBEN

Konular:Edebi İncelemeler

DOI:10.34083/akaded.1009580

Anahtar Kelimeler:Şeytan Hikâyesi,Türkiye Türkçesi ağızları,Derleme Sözlüğü,Ağız özellikleri,Alıntı sözcükler.

Özet: Manzum ve mensur varyantları bulunan Şeytan Hikâyesi, Arapçadan Türkçeye tercüme edilmiş olup birçok el yazması nüshası bulunan ve Müslüman Türk halk kitlelerince rağbet gördüğü anlaşılan, farklı dillerin edebiyatlarında benzer şekillerde yer edinmiş bir metindir. Eser, Muhyiddîn İbnü’l-Arabî’ye mâl edilse de bu bilgi eserin mensur varyantındaki bir ibarenin yanlış anlaşılması nedeniyle ortaya çıkmış olmalıdır. Şeytan Hikâyesi’nin özel kitaplığımızda bulunan mensur bir nüshası, eksik olmasına rağmen müstensihin konuşma dilini, ağız özelliklerini yansıtması bakımından değerli bulunmuştur. Bu makalede, Şeytan Hikâyesi’nin ilgili nüshasının transkripsiyonlu metni verilmiş, bariz yanlış olduğu anlaşılan kullanımlar dışında müstensihin kullanımlarına müdahale edilmeyerek müstensihin gündelik diline ait kullanımlar ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ayrıca söz konusu kullanımlar, Türk olmayan yazarlar tarafından yazılan Türkçenin bazı sözlükleriyle Derleme Sözlüğü’nde aranmış ve bu kullanımların hem ilgili sözlüklerde yer alıp almadığı hem de Türkiye Türkçesi ağızlarında muhafaza edilip edilmediği, muhafaza ediliyorsa hangi ağızlarda yer aldığı incelenmiştir. Nüshada hem Türkçe sözcüklerde hem de alıntı sözcüklerde kayda değer kullanımların bulunduğu, bu kullanımlardan bazılarının Türkiye Türkçesi ağızlarında hâlâ muhafaza edildiği görülmüştür.

---