Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi
Yazarlar: Neslihan POLAT AKTAŞ
Konular:Edebi İncelemeler
DOI:10.34083/akaded.1016676
Anahtar Kelimeler:Cemşîd ü Hurşîd,Joseph Campbell,Kahraman arketipi,Monomit.
Özet: Joseph Campbell (ö. 1987), analitik psikoloji alanının mühim isimlerinden biri olan Carl Gustav Jung’un (ö. 1961) “arketip” tespitleri arasından “kahraman arketipi” üzerinde detaylı bir inceleme yapmıştır. Bilhassa mitler, efsaneler ve destanlardan aldığı örnekleri mukayese ederek bu anlatılar arasındaki ortaklık ve benzerlikleri tespit etmeye çalışmıştır. Campbell, farklı kültür ve tarihlere ait birbirinden çeşitli anlatılardaki bu ortaklık ya da benzerliklerden yola çıkarak “monomit kuramı”nı geliştirmiştir. Bu kuramın ortaya koyulmasında Jung’un “kolektif bilinçdışı” kavramını esas alan Campbell, birçok anlatının kahramanının aynı döngüsel çevrim içinde yol aldığını tespit etmiş ve bu ortaklıktaki evrensel sembollerin analizini yapmıştır. “Monomit kuramı” ve “arketipsel sembolizm” gibi kavramlar bugün pek çok kurgusal metni çözümlemede bir araç olarak kullanılmaktadır. Bu çalışmada da Cemşîd ü Hurşîd mesnevîsi, kahraman arketipi üzerinden “yola çıkış - erginlenme - geri dönüş” aşamaları bağlamında incelenmiştir. Böylece bahsi geçen döngüsel çevrimde ilerleyen bir kahraman olarak Cemşîd’in yolculuğu sırasında karşılaştığı eşik ve sınavlar ile nihayetinde elde ettiği zaferin sembolik dili çözümlenmeye çalışılmıştır.