Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi
Yazarlar: Ülfet DAĞ
Konular:Edebi İncelemeler
DOI:10.34083/akaded.946841
Anahtar Kelimeler:Doğa-kültür,Apollon,Dionysos,Kitonyan,Mistisizm
Özet: Nietzsche’ye göre Eski Yunan tragedyasını oluşturan iki güç Apollon ve Dionysos’tur. O, sanatın kökenini Apollon ve Dionysos çatışması bağlamında açıklar. Camille Paglia ise Apollon ve Dionysos’u doğa ve kültürle ilişkilendirir. Paglia’ya göre evren; kültür-doğa, akıl-duygu ve kadın-erkek gibi ikiliklerden oluşur ve tüm ikilikler, birbirlerini tamamladıklarında bir bütünlük meydana gelir. Bu yazı, söz konusu Apollon-Dionysos dikotomisi/ikileşimi üzerinden David Lindsay’in Arcturus’a Yolculuk ve Nurcihan Doğaç’ın Hayalet Kentin Kadınları eserlerindeki doğa ve kültür bütünlüğünü incelemeyi amaçlamaktadır. Paglia’nın düşüncelerinden hareketle adı geçen eserler karşılaştırmalı yöntemle analiz edilmiştir. Eserleri bu çalışmaya konu eden ortak noktalar fantastik yoğunlukları, yolculuk maceraları ve insan dünyasını yeniden inşa etme çabalarıdır. Eserlerde, bu inşa sürecine mekân olarak yerküre değil de atmosferdeki Arcturus Yıldızı ve Su Yılanı Takımyıldızı seçilmiştir. Çalışmanın ana argümanını akıl, bilim ve teknoloji ne kadar ilerlerse ilerlesin insanlığın doğanın verdiği yaşam enerjisini, canlılığı ve ilksel güdüleri hiçbir zaman ardında bırakamayacağı fikri oluşturmaktadır. Bu da teorik bağlamda Apollon-Dionysos dikotomisine karşılık gelir. Eserlerde beşerî dünyanın yeniden inşası bu dikotomi temelinde gerçekleşmiştir. Apollon kültürü yaratarak insanı doğallıktan uzaklaştırırken Dionysos onun kültürlenmemiş ve ilkel olan doğasını ifade eder. İkisinin etkileşimi bir kutsal yaşam ilkesidir ve bu da bireylerde yapıcı ve yıkıcı yönlerin bilinmesiyle simgeleşir. Karakterler, son tahlilde zıtlık olarak görülen ikiliklerin farkındalığına erişerek bunların birbirini tamamlayan güçler olduğunun bilincine varmışlardır. Bu bağlamda Apollon-Dionysos dikotomisinin eserlerde yıkıcı ve yaratıcı güç olarak harmonik bir biçimde işlev gördüğü gözlemlenmiştir.