Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi

Yazarlar: Emrah ATASOY

Konular:Edebi İncelemeler

DOI:10.34083/akaded.812041

Anahtar Kelimeler:Ömer Hayyâm,Victoria devri,Rubâiyât,Çeviri,Edward FitzGerald

Özet: Edward FitzGerald’ın çevirmiş olduğu Rubâiyât of Omar Khayyâm (1859) başlıklı eser, Ömer Hayyam’ın orijinal eserinden çok büyük farklılıklar göstermektedir. FitzGerald’ın çevirisi, karamsarlık, şüphecilik, inanç kaybı, fanilik, hayatın kısalığı, hedonizm, Epikürcülük, maddecilik ve sinizm gibi Victoria dönemini yansıtan özellikler ve temalar taşımaktadır. Fitzgerald, eseri sadece tercüme etmekle kalmamış onu adeta yeniden yazmıştır. Bu bağlamda, FitzGerald’ın edebî eseri, Hayyam’ın şiirinin temel özelliklerini yansıtmamakta; aksine, zıtlıkların çağı olan Victoria döneminin kaygılarını, endişelerini, insanların genel ruhsal durumunu ve toplumdaki atmosferi ortaya koymaktadır. Bu çalışma, bu anlamda FitzGerald’ın Rubâiyât eserinin Victoria dönemini ne kadar yansıttığını tartışacaktır. Tartışma öncesinde, Ömer Hayyam hakkında kısa biyografik bilgi verilecektir. Daha sonra, eserden spesifik örnekler ile “yerlileştirme” (domestication) ve “yabancılaştırma” (foreignization) çeviri stratejileri tartışması üzerinden, FitzGerald’ın çevirisinin Ömer Hayyam’ın edebî mirasından ve şiirinden ziyade Victoria dönemini yansıtmak üzere yeniden uyarlandığı ve o doğrultuda ortaya konduğu tartışılıp kanıtlanacaktır.

---