Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi

Yazarlar: Ahmet Kemal GÜMÜŞ

Konular:Edebi İncelemeler

DOI:10.34083/akaded.780915

Anahtar Kelimeler:Cinas,Divan Şiiri,Zâtî,Mecmû'a-i Nezâ'ir

Özet: Süleymâniye Kütüphanesi Hasan Hüsnü Paşa 1031 numarada kayıtlı Mecmûʻa-i Nezâ’ir, başlıklarında şairler hakkında muhtelif bilgilerin bulunduğu bir nazire mecmuasıdır. Toplamda 1495 gazelin yer aldığı mecmuanın 50b-100a sayfalarının incelendiği çalışmada 302 gazelin değerlendirilmesi yapılmış, gazellerin tenkitli metni ortaya konulmuştur. Söz konusu mecmuadaki gazellerin başlıklarında yer alan bilgiler kadar gazellerde kullanılan sanatlar da dikkat çekicidir. Lafızla ilgili sanatlar içerisinde ses tekrarına ve benzeşmesine dayalı bir edebi sanat olan cinas, söylenişleri ve yazılışları bir, anlamları ayrı iki kelimeyi bir arada kullanmaktır. Sözün bizzat kendisinin güzel olduğu şiirlerde, cinas sanatının doğal bir söyleyişle kullanılması şiire değer katar. Zorlanarak oluşturulan cinas, tek başına sözün değerini artırmaz. Elinizdeki çalışma, Zâtî’nin [ö. 1546] bütün beyitlerinde aynı ifadeler etrafında cinas sanatını kullandığı bir gazeli ve Mecmûʻa-i Nezâ’ir’de ona yazılan nazireler hakkındadır. İki bölümden oluşan çalışmanın ilk bölümünde cinas sanatı üzerinde duruldu. İkinci bölümde ise Zâtî’nin bahsi geçen gazeli ve ona yazılan nazireler incelendi, gazellerin nesre çevirileri yapıldı, cinas sanatına konu olan ifadeler değerlendirildi.

---