Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi
Yazarlar: Öznur ÖZDARICI
Konular:Edebi İncelemeler
DOI:10.34083/akaded.743326
Anahtar Kelimeler:Orhan Kemal,Oyun,İspinozlar,Yapı,Izlek
Özet: Orhan Kemal; roman, hikâye, şiir ve tiyatro türünde eser vermiş Cumhuriyet devri Türk edebiyatının önemli sanatkârlarından biridir. 1914-1970 yılları arasında yaşamış olan yazar, toplumcu gerçekçi bir anlayışla ele aldığı "küçük insan" ın problemlerini dramatik bir üslûpla ve eleştirel bir dikkatle aktarır. Eserleri arasında tiyatro türündekilerin sayısı 5ʹtir. Ancak bunların dördü hikâye ve romanlarından uyarlanmıştır. İspinozlar, onun doğrudan doğruya oyun olarak yazdığı tek eseridir. İlk kez 1964 yılında oynanmış, 1965ʹte basılmıştır. Sonradan Yalova Kaymakamı adıyla sahnelenir. Romanları gibi oyunlarının da konusunu "küçük insan" ın sıradan hayatı ve imkânsızlıkları oluşturur. Oyunları daha sonra Bütün Oyunları I-II adıyla yayınlanmıştır. Bu çalışmada İspinozlar oyunu isim-içerik, olay örgüsü, çatışmalar, şahıs kadrosu, zaman, mekân, bakış açısı-anlatıcı ve izlek bağlamında ele alınmıştır. İsim-içerik kısmında oyunun başlığı ile metin arasında bağ kurulmaya çalışılmış, başlık ile içerik ilişkisi dikkatlere sunulmuştur. Olay örgüsünün anlatıldığı satırlarda vakanın ne olduğu belirtilmiş, daha sonra söz konusu vakaya vücut veren vaka parçaları ve çatışmalar irdelenmiştir. Şahıs kadrosunda oyunda yer alan kişiler önem derecelerine ve özelliklerine göre dikkatlere sunulmuştur. Zaman ve mekân başlıkları ile oyunun vaka zamanı verilirken oyuna sahne olan mekânlar vurgulanmıştır. Bakış açısı ve anlatıcı bölümünde oyunun hangi bakış açısı ile yazıldığı ve nasıl bir anlatıcı tarafından anlatıldığı üzerinde durulmuştur. İzlek bahsinde ise oyunda yer alan temalar sıralanmış ve açıklanma gayreti içerisine girilmiştir. Oyuna ilişkin elde edilen bütün bu malzemeden sonra sonuç kısmında genel bir değerlendirmeye gidilmiştir.