Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi

Yazarlar: Ülkü ELIUZ

Konular:Edebi İncelemeler

DOI:10.34083/akaded.764570

Anahtar Kelimeler:Orhan Kemal,Küçük adam,Yozlaşma,Sosyal adaletsizlik

Özet: Sanat, kâinattaki fenomenleri sorgulamak yerine onlara kalbin sonsuz muhabbetini sunarak kucaklayan bir kavrayış sistemidir. Orhan Kemal, özündeki insan sevgisini bu kavrayış sistemi ile sentezleyerek yansıtan bir sanatkârdır. Asgari şartlarda yaşama mücadelesi veren ʹküçük adamʹın tarihi ve sosyal perspektif içerisinde ʹyer edinmeʹ sorunsalını, dil aracılığıyla varlık bulmuş gerçeğimsi dünya içinde ele alır. Orhan Kemalʹin eserleri, belli bir yer ve zamana özgü egemen dünya görüşünün birey yoluyla ifade bulmuş biçimleridir. O, bireysel ve kolektif değerler sistemini, ideolojik koşullanmalar ile bütünleştirir. Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatı içinde, önceden vaaz edilmiş kuralların değil bir yaşam tarzının metinleşmesi olan Orhan Kemal romanı, küçük adamʹın kendini gerçekleştirme serüveninin yansımasıdır. İnsanın varlığıyla yokluğu arasındaki derin anlamlar, onun eserlerinin özünü oluşturur. Değerlerin olması gerek sesine duyarlı olan sanatkâr, geçmiş ve şimdi arasındaki çatışmaları mekân ve zaman boyutunda sorgularken; kukla, kimliksiz, tekdüze, şeyʹleştirilmiş kişilerle yığınlaştırılan toplumun geleceğinin endişesini duyar. Orhan Kemal, insan sevgisi ve insanı eğitme gayesi paralelinde yıpranmış, boyutsuzlaşmış, rutinleşmiş bir anlam düzenini kırarak değerler dünyasını yeniden anlamlandırmak arzusu içinde, yadsırken bile yeniden kurabilme gayreti içerisindedir.  Bu makalede Orhan Kemalʹin niyete bağlı olarak birey ve toplum düzeyinde psikolojik ve sosyolojik çözümlemeler yaptığı romanlarında ʹküçük adamʹın yitim görüngüleri yozlaşma ve sosyal adaletsizlik izlekleri bağlamında tahlil edilecektir. Yazarın eserleri aracılığıyla ulaştırmak istediği mesaja yönelik olarak küçük adam tipinin çözülüşündeki temel belirteçlerin kurgusal varlığı değerlendirilecektir.  

---