Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi
Yazarlar: Sedanur DİNÇER ARSLAN
Konular:Edebi İncelemeler
DOI:10.34083/akaded.541468
Anahtar Kelimeler:Soyut,Somut,Somutlaştırma,Soyutlama,Deyim,Nev’î
Özet: Özellikle şiir alanında hudutsuz zenginliğe sahip Klasik edebiyat, farklı kültürlerin tahakkümü altında kuralcı, geleneksel bir özellik arz eden bir edebiyattır. Klasik edebiyatın kesin kaidelere bağlı oluşu; imge, imajlar ve sembollerle örülü farklı dillerin kelime dünyasından seçilen terkiplerle kurulan kısa ve yoğun anlatımı günümüzde eleştirilen taraflarını teşkil eder. Her edebiyat ekolü gibi, Klasik edebiyat da dış dünyadan alınan malzemenin bireysel tecrübe süzgecinden geçirilmesi ile vücut bulur. Dış dünyanın somut verilerinin zihin ve duygu dünyasında yoğrularak soyutlanmaya doğru meyletmesi Klasik edebiyatın belirgin hususiyetidir. Zaten Klasik sanatkâr, dış dünyadaki her türlü nesne, kavram ya da hadiseyi kendi iç dünyasını somutlaştıran bir araç olarak değerlendirir ve onları birer imgeye dönüştürerek eserine yansıtır. Klasik şairin şiirinde yaptığı eylemin hülasası budur. Somuttan soyuta, soyuttan somuta yön değiştirerek oluşturulan Klasik şiir dili, her şairde geleneğin içinde özgün bir hal alır. Klasik şairlerden Nev’î’nin, divanındaki kelimelerin birbirleriyle olan bağlantıları kurularak yorumlandığında çok farklı, zengin bağlamsal anlamlar çıkarılır. Bağlamsal anlamlar, sözlüklerde bulunmayan yeni anlamların ortaya çıkmasına neden olur. Örneğin somut anlamlı sözcük soyut, soyut anlamlı sözcük somut anlam kazanabilir. Bu açıdan Nev’î Divanı irdelenmeye, değerlendirmeye ve bir tasnife tabi tutulmaya değer görülür. Divanların somut ve soyut açıdan incelendiği çok az çalışma mevcut olup bu çalışmayla, Klasik edebiyat incelemelerinin eksik tarafına bir katkı sağlanması amaçlanmıştır. Çalışmadabüyük veri kaynağı olarak Prof. Dr. İsmail Hakkı AKSOYAK önderliğindeki TEBDİZ projesi kapsamında hazırlanan “Nev’î Divanı Sözlüğü (Bağlamsal Dizin ve İşlevsel Sözlüğü)” adlı doktora tezi esas alınacak, tezin inceleme kısmındaki ilgili konu başlığı detaylandırılacaktır.