Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi

Yazarlar: Nursel ŞIKŞIK

Konular:Edebi İncelemeler

DOI:10.34083/akaded.543450

Anahtar Kelimeler:Nehcü’l Ferâdîs,Ek,Fonksiyon,+DIn,Hal eki

Özet: Türk Dili için yapılan ek sınıflandırılmalarına bakıldığında yaygın olan görüş eklerin yapım ve çekim eki olarak iki ana başlık altında değerlendirilmesidir. Oysaki Türk Dili ekleşme sistemi bakımından incelendiğinde yandaş karşıtlık ilişkisinde on ek çeşidine sahiptir. Hâl eki de bunlardan biridir. Hâl ekleri, bir ismin fiil ile kurduğu ilişki boyutunda görev yapması sebebiyle, çekim ekleri ve diğer ek sınıflarından ayrı ve müstakil bir ek sınıfını temsil etmektedirler. Çünkü çekim ekleri gibi cümle kurma görevleri yoktur. Hâl eki diğer dokuz ek sınıfı gibi bir üst fonksiyondur ve kendine bağlı alt fonksiyonları içerir ve bu alt fonksiyonların sınırı çizilemez. Yani kaç tane hal eki fonksiyonu vardır net bir sayı verilemez. Bir şekli bulunduğu yerden soyutlayıp ona bir görev etiketi yapıştırmak, diğer bir değişle şekil odaklı yaklaşmak bizim dilimizin ekleşme sistemine aykırı bir durumdur. Yerleşik dil bilgisi anlayışında hâl eklerine baktığımızda şekil odaklı bir değerlendirme söz konusudur. Her hâl için belirlenen belli bir şekille etiketleme yapılmıştır. İşlev ikinci plana atılarak eke sınırlı bir fonksiyon biçilmiştir. Tüm bunlar yaygın görüşteki tartışılması gereken tarafları gün yüzüne çıkarır. Olması gereken o şeklin bulunduğu yere göre fonksiyonunu tespit etmektir. Bu gerçekten hareketle bu calışmada Nehcü’l Ferâdîs’ten alınan örneklerle +DIn şeklinin hâl eki bağlamında fonksiyon ve şekil ilişkisi incelenmiştir. Söz konusu ekin hangi fonksiyonları icra ettiği tespit edilmiştir.

---