Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi
Yazarlar: Kadim POLAT
Konular:Edebi İncelemeler
DOI:10.34083/akaded.627055
Anahtar Kelimeler:Aşûre,Kerbelâ,Osmanlı Kültürü
Özet: Toplumsal bellekte yer eden bazı önemli günler ve bugünlere atfedilen uhrevî, siyasî ve sosyal sebepler bulunmaktadır. Aşure kavramı da birçok topluma mâl edilip çeşitli vesilelerle yâd edilen günlerden biri olarak toplumlar nezdindeki önemini korumaktadır. Başlangıçta peygamberler etrafında şekillenen çeşitli kutsal olayların gerçekleştiği gün olarak kabul edilen aşure günü, Kerbelâ hadisesinden sonra tarihsel olarak başka bir mecraya evrilmiş ve bir ritüelken drama dönüşmüştür. Dolayısıyla bugün, İslam toplumunda hüznün ve matemin sembolü olarak yer edinmiş ve İslamî kaynaklara bu düzlemde geçmiştir. Bu olaydan sonra siyasî bir anlam kazanan ve özellikle Şiî Müslümanların dünyasında yas tutmanın bir sembolü haline gelen aşure günü, zamanla Sünnî İslam dünyasında da aynı etkiyi yaratmış; Hz. Hüseyin ve yakınlarının Kerbelâ’da şehit edilmesi etrafında şekillenen bir anmaya dönüşmüştür. Böylece İslamiyeti benimseyen toplulukların dinî, siyasî, sosyal ve kültürel dünyalarının şekillenmesinde Kerbelâ olayının da etkisi olmuştur. Bu çalışma, aşure kavramına isnat edilen tarihsel/mitolojik kökeni irdelemek ve Osmanlı kültür dünyasındaki etkilerine dikkat çekmek amacıyla hazırlanmıştır. Çalışmada, bu kavramın çeşitli toplumlarda nasıl bir amaca hizmet ettiği, Osmanlı sosyal hayatındaki yeri ve Osmanlı dönemi edebî metinlerindeki işlenişi üzerinde durulmuştur. Bu sebeple, Osmanlı döneminde kaleme alınan edebî metinlerden yola çıkarak Türk-İslam inanışında yer ettiği anlama dikkat çekilmiştir. Sonrasında, Osmanlı şiiri örnekleri temel alınarak mitolojik bir temele dayanıp dayanmadığı sorgulanmıştır.