Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi

Yazarlar: Aslı AYTAÇ

Konular:Edebi İncelemeler

DOI:10.34083/akaded.635487

Anahtar Kelimeler:Eski Anadolu Türkçesi,Tıp,Ilaç,Bitki,Botanik,Halk hekimliği

Özet: Diğer toplumlarda olduğu gibi Türk toplumunda da tıp bilimi ile ilgili eserlerin tarihi oldukça eski zamanlara rastlamaktadır. Orta Asya Türklerinde hastalıkların çeşitli ilaç ve terkiplerle tedavi edilmeye çalışıldığı bilinmektedir. İslamiyet öncesi tıbbını Uygur metinlerde görebilmekteyiz. İslamiyet’in kabulünden sonra Türklerin Anadolu’ya gelip yerleşmesiyle Eski Anadolu Türkçesi ile eserler oluşturulmaya başlamıştır. Eski Anadolu Türkçesi’nde telif ve tercüme edilen çeşitli konularda metinlerin önemli bir kısmı da tıp alanında oluşturulan eserlerdir. Bu eserler yardımıyla halk, günlük hayatında kullanabileceği tıbbî bilgilere sahip olmaktadır. İslamiyet’ten sonra XIII-XIV. yüzyıllardan itibaren meydana getirilmeye başlanan Türkçe telif ve tercüme tıp metinleri dönemlerinin diline işaret etmesi ve özelliklerini ortaya koyması açısından önem taşımaktadır. ¤İlâc-nâme, cerrâh-nâme gibi isimlerle de anılan bu tür eserler hem halkın hastalıklarla baş edebilmeleri için gerekli halk hekimliği bilgilerini barındırmakta hem de kullanılan tıbbî terminolojiyle o dönemin dil özelliklerini ve kelime kadrosunu saptamada yol gösterici olmaktadır. Bir dilin sözcük dağarcığını tam olarak ortaya koyabilmek için edebî metinlerin yanında çeşitli bilim dallarında meydana getirilmiş metinlerin içeriğinde bulunan terimler ve kavramlar da büyük yer tutmaktadır. Bu çalışmada, Kastamonu İl Halk Kütüphanesinde 37 Hk 1297/6 arşiv numarasıyla kayıtlı olan Kitâb-ı Ma¤cûn adlı yazma eserin yazı çevrimi yapılarak eserde geçen botanik ve tıp terimleri, anlamlarıyla birlikte ortaya konmaya çalışılmıştır. 

---