Adalet Dergisi
Yazarlar: Orhan DOĞAN
Konular:Hukuk
Anahtar Kelimeler:Adalet Komisyonu,Adliye Yönetimi,Adalet Komisyonu Başkanlığı
Özet: Adalet kavramının hem dünyevi hem de uhrevi yönü bulunmaktadır. Kuran’da, adil davrananlar hem dünyada hem de ahirette övülmüş ve ödüllendirilecekleri vaat edilmiştir. Ömer Hayyam’ın meşhur beytinde belirtildiği üzere Adalet; kâinatın ruhudur ve devletin temelidir. Yusuf Has Hacip Kutadgu Bilig isimli eserinde, “Adalet gökyüzünün direğidir. Eğer adalet bozulursa gökyüzü çöker…” diye yazmaktadır. Bu denli adalete önem veren ve isminin başında adalet bulunan adliye adalet komisyonlarının dünü, bugünü ve yarını bu makalemizin konusunu oluşturmaktadır. 1879 tarihinde ilk teşkilat nizamnamesiyle kurumsal kimlik kazanan adliye adalet komisyonları ilk başta 1879 tarihinde 5 üyeli, 1919 yılında 7 üyeli olarak faaliyette bulunmuş günümüzde 1983 tarihli 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu ile 3 üyeli bir profile kavuşmuştur. Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından 1 Kasım 1922 tarihinde Osmanlı Saltanatının kaldırılması ve 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet’in ilanı ile birlikte yeni yönetim sistemine uygun kanunlaştırma hareketi başlamış ve Mehakimi Şer’iyenin İlgasına ve Mehakim Teşkilatına Ait Ahkâmı Muaddil Kanun163 kabul edilmiştir. Kanun’un 5’inci maddesi “Her asliye mahkemesi nezdinde bir müddeiumumi ile müddeiumumi muavini bulunur.” şeklindedir. Böylelikle savcılık teşkilatı asliye ceza mahkemeleri nezdinde kurulmuş olmaktadır . 1925 yılında Cinayet Mahkemeleri Merkezlerinde,1930 sonrası ise Ağır Ceza Merkezlerinde hem savcılık kurumuna hem de adliye adalet komisyonlarına yer verilmiştir. Günümüzde ise ACM (ağır ceza merkezlerinde) Adli Yargı İlk Derece Mahkemesi Adalet Komisyonları, istinaf mahkemesi bulunan yerlerde ise Bölge Adliye Mahkemesi Adalet Komisyonu ile Bölge İdare Mahkemesi Adalet Komisyonu faaliyet göstermektedir. Günümüzde adliyelere personel alımları, birim içi görevlendirmeler ve personel nakil konularında insan kaynakları anlamında hizmet veren ancak modern insan kaynakları yönetiminden uzak olan adliye adalet komisyonları ne yazık ki personel yönetimi konusunda da iç içe geçmiş karmaşık bir yapıya sahiptir. Cumhuriyet Başsavcılığında görevli bir personel gerek görüldüğünde mahkemelerde de görevlendirilmektedir. Aynı şekilde mahkeme personelleri de Cumhuriyet Başsavcılığı bünyesinde görevlendirilmektedir. İnsan kaynakları yönetimi bakımından bu durum dikkate alınması gereken bir durumdur. Gelecekte Adalet Bakanlığı Personel Genel Müdürlüğüne bağlı il ve ilçe adliye müdürlüğü şeklinde bir teşkilatlanma yapısı oluşturulursa adliye yönetiminde birlik ve düzen sağlanmış olacaktır.