Journal of Molecular Virology and Immunology
Yazarlar: Oktay SARI, Kemal TEKİN
Konular:-
DOI:10.46683/jmvi.2020.21
Anahtar Kelimeler:Advers olaylar,Alerjik reaksiyon,Otoimmünite,Anafilaksi,Hızlı üretim,Düşük maliyet.
Özet: Haberci ribonükleik asit (mRNA) gen ekspresyonu ve aşı teknolojisinin geleneksel aşı yöntemlerine (canlı attenüe, inaktif, protein subünit) ve yeni nesil sistemlere (DNA- deoksiribonükleik asit- ve viral vektörler) kıyasla belirli avantajları ve dezavantajları vardır. mRNA aşılarında ekspresyon siteminin tek bir bariyeri (hücre membranı) geçip ribozomlara ulaşması yeterli olduğundan bu aşılar tasarım avantajına sahiptir ve ayrıca insersiyonel mutagenez riski taşımamaktadır. mRNA sistemlerinin geçici ekspresyon oluşturması, üretilen antijen ile ilgili ek riskleri minimalize etmektedir. mRNA ekspresyon sistemlerinin en önemli dezavantajlarından biri RNA’nın stabil bir molekül olmaması ve bu aşılar için genellikle soğuk saklama ve transport koşullarının gerekmesidir. mRNA molekülünün in-vitro ve in-vivo stabilitesinin artırılması ve doğal bağışıklığın hücresel sensörlerinden saklanabilmesi için çeşitli teknikler (kapak sistemleri, sekans optimizasyonu, modifiye nükleozitler) geliştirilmiştir. Geleneksel aşılara göre hızlı tasarımı ve ölçeklenebilir üretimi ve düşük doz aşılama ile yüksek immünojenik aktivite sunması bu aşıları özellikle salgınlara müdahalede (SARS-CoV-2, Severe acute respiratory syndrome coronavirus 2, pandemisinde olduğu gibi) güçlü araçlar haline getirmektedir. Antijen üretiminin ve sunumunun doğal koşullara benzer olarak yapılması bu aşıların immün sistemin hücresel ve humoral yolaklarını başarılı bir şekilde aktive etmesini sağlamaktadır. Klinik çalışmalarda, çeşitli bulaşıcı hastalıkları ve kanserleri hedefleyen mRNA aşılarının genellikle güvenli olduğu ve iyi tolere edildiği değerlendirilmekle beraber, SARS-CoV-2 pandemisi sürecinde aşılanan milyonlarca kişiden elde edilecek veriler bu sistemin etkinliğini ve güvenliğini diğer aşı platformları ile karşılaştırma imkanı sunacaktır. mRNA molekülleri hücrelere çıplak olarak veya nanopartikül taşıyıcılar içerisinde iletilebilmektedir. Bazı taşıyıcı partiküller için toksisite ve alerjik reaksiyon riskleri bulunduğu gibi, bu aşıların otoimmün reaksiyonlara neden olabileceğine dair endişeler de vardır, bu nedenle aşı içeriğindeki tüm bileşenler için olası risklerin kapsamlı çalışma verileri ile incelenmesi ve aşıların güvenlik profilinin uzun dönem sonuçlarını sunan izlem çalışmaları ile ortaya konması gerekmektedir. Düşük sıklıkta da olsa, aşılama sonrası anafilaktik reaksiyon riski bulunduğu için aşı yapılan yerlerde anafilaksiye müdahale edebilmek için gerekli malzeme ve ekipmanlar bulundurulmalı, aşı yapan ekip bu konuda farkındalık sahibi olup aşılanan bireyleri bir süre izlemde tutmalıdır.