Journal of Molecular Virology and Immunology
Yazarlar: Ümit SAVAŞÇI, Hanefi Cem GÜL
Konular:-
DOI:10.46683/jmvi.2020.19
Anahtar Kelimeler:MRNA aşısı,SARS-CoV-2,Dendritik hücre,Zika virus,Ebolavirus,Kuduz.
Özet: Başlangıçta genetik hastalıkların tedavisinde in-vivo protein ekspresyonu için geliştirilen mRNA teknolojisi, terapötik kanser aşıları yönüne doğru gelişirken, bu aşıların tolere edilebilirliği ve immünojenisitesi ile ilgili ilk veriler bu yeni platformun geleneksel aşı yaklaşımlarının yetersiz kaldığı enfeksiyonlar için koruyucu bağışıklık geliştirilmesinde yeni bir alternatif sistem olabileceği fikrini ortaya çıkarmıştır. mRNA teknolojisi influenza virus, RSV (Respiratory syncytial virus), HIV (Human immunodeficiency virus), CMV (human cytomegalovirus), kuduz, MMLV (moloney murine leukaemia virus), Ebolavirus, insan papilloma virus (HPV), Zika virus, hepatit C virusu (HCV) ve Kırım Kongo Kanamalı Ateş Virusu (KKKAV) gibi farklı virüsler yanında, Streptococcus türü bakteriler ve Toxoplasma gondii gibi paraziter enfeksiyonlara yönelik koruyucu aşı geliştirme çalışmalarında son yıllarda denenen umut verici yeni bir yaklaşım olmuştur. mRNA aşılarının neredeyse standartlaştırılabilir bir platform üzerinde hızlı aşı tasarımına imkan vermesi yanında, ölçeklenebilir üretim kapasitesi bu aşıları yeni ortaya çıkan salgınların kontrol altına alınması ve önlenmesi için bir umut haline getirmiştir. SARS-CoV-2 (Severe acute respiratory syndrome coronavirus-2) pandemisinde bu özelliği ile öne çıkan mRNA aşıları birçok gelişmiş ülkeden milyarlarca doz aşı talebi almış ve 2020 yılı sonlarından itibaren acil kullanım onayları ile milyonlarca kişiye uygulanmıştır. Replike olabilen mRNA aşı formatlarının çok daha düşük aşı dozlarında bağışık yanıtı uyarabilmesi, dolayısıyla düşük maliyetli erişim imkanı sunması ve mRNA aşılarının konak genomuna entegre olma riski taşımayıp geçici ve kontrol edilebilir bir antijenik uyarı yapması bu yeni aşıların diğer avantajlarıdır. Aşıların zayıf stabilitesi, immünojenisitelerinin dengelenmesi, bazı aşılarda soğuk zincir koşullarında dağıtım gereksinimi, bazı enfeksiyöz etkenler için istenilen düzeyde koruyuculuk elde edilememesi ve uzun dönem yan etkileri ile ilgili verilerin sınırlı olması gibi halen çözüm bekleyen veya geliştirilmesi gereken bazı zorluklar da bulunmaktadır. Kapsamlı klinik çalışmaların sonuçları ile elde edilecek güvenlik kanıtlarından sonra yeni teknik gelişmelerin de katkısı ile mRNA temelli aşıların gelecekte daha yaygın olarak kullanılması beklenmektedir. Bu makalede enfeksiyon hastalıklarına yönelik geliştirilen profilaktik mRNA aşı çalışmalarından elde edilen sonuçların kısa bir özeti sunulmuştur.