Journal of Molecular Virology and Immunology
Yazarlar: İlhan CEBECİ, Fatih ŞAHİNER
Konular:-
DOI:10.46683/jmvi.2020.10
Anahtar Kelimeler:Damlacık,Aerosol,Fekal-oral,Transplasental,Gözyaşı,Maske.
Özet: SARS-CoV-2 insan enfeksiyonları ile ilişkili diğer zoonotik betakoronaviruslar olan SARS-CoV ve MERS-CoV gibi insanlar arasında başlıca solunum damlacıkları ile bulaşır ve yayılır. Aerosoller ile bulaş olasılığı çok tartışılmakla beraber, semptomatik hastalarla birlikte kapalı alanlarda bulunulması durumunda (hastaneler veya uzun süreli araç içi yolculuk gibi) aerosol bulaş riskinin arttığını gösteren kanıtlar vardır. Solunum sekresyonları gibi yüksek titrede enfeksiyöz viral partikül içeren örneklere temas sonrası kontamine ellerle göz, ağız ve burun mukozalarına dokunulması (otoinokülasyon) diğer olası bulaş yoludur. SARS-CoV-2 insan vücudunda başlıca solunum yolları (nazofarinks ve akciğerde hücreleri) ve incebağırsak epitelinde replike olmakta ve solunum yolları sekresyonları ve dışkıdan saçılmaktadır. Bununla beraber dışkı örneklerinde viral RNA varlığı sık görülen bir durum olmasına rağmen, dışkıdan canlı virüs izolasyonu çok nadirdir ve fekal oral yol ile SARS-CoV-2 bulaşı bildirilmemiştir. Benzer şekilde kan ve kan ürünleri ile bulaş da teorik bir olasılığın ötesinde enfeksiyonun yayılmasında özel bir önem taşımamaktadır. İdrar, semen, gözyaşı gibi diğer vücut sıvılarında da viral RNA varlığı gösterilmiş olmasına rağmen, bu örneklerden bulaş için güçlü kanıtlar yoktur. Yine anneden bebeğe transplasental yol ile bulaş olasılığı için çok nadir olgu bildirimleri olsa da, yenidoğan enfeksiyonlarının daha çok doğum sonrası anne veya diğer aile bireyleri ile yakın temas sonrası geliştiği düşünülmektedir. Enfeksiyon bulaşını önlemede maske ve kişisel koruyucu ekipman kullanılması en etkili korunma yöntemlerden biri olup, maskelerin maruz kalınan viral yükü azaltarak şiddetli enfeksiyonların gelişimini önlemesi maske kullanımının diğer bir avantajıdır. Hatta gün içinde uzun süreli gözlük kullanımının da enfeksiyon bulaş riskini azalttığını gösteren bir çalışma bulunmaktadır. Yine uluslararası kuruluşların rehberlerinde aerosol oluşturan eylemlerden kaçınılması üzerinde durulmaktadır. Zoonotik, ters zoonotik ve hayvanlar arası bulaş yolları ve bulaşın epidemiyolojik yönleri bu makalede tartışılmamıştır. Sonuç olarak diğer solunum yolu ile bulaşan enfeksiyonlarla benzer bulaş özellikleri sergileyen SARS-CoV-2 enfeksiyonlarından korunmada en etkili yol damlacık ve aerosol bulaşını önlemek için alınan standart tedbirleri içermektedir.