Journal of Molecular Virology and Immunology
Yazarlar: Oktay SARI, Tuğrul HOŞBUL, Fatih ŞAHİNER
Konular:-
DOI:10.46683/jmvi.2020.6
Anahtar Kelimeler:SARS-CoV-2,Atak Hızı,Bulaştırıcılık Katsayısı
Özet: Küresel çapta neden olduğu etkileri nedeniyle yüzyılın salgını olarak niteleyebileceğimiz COVID-19 pandemisinin başlaması üzerinden 5 aylık bir süre geçti. Bu süreçte başlangıçta sınırlı sayıdaki çalışmanın veya matematiksel modelleme ve simülasyonların sunduğu veriler üzerinden anlaşılmaya çalışılan salgın epidemiyolojisine dair bilgiler, yerini farklı ülkelerden gelen yeni çalışma verilerine ve bu verilerin havuzlanarak incelendiği sistematik derlemeler ve meta analizlerin sunduğu daha güvenilir sonuçlara bırakmaktadır. Bu makalede SARS-CoV-2 enfeksiyonlarının inkübasyon periyodu, bulaştırıcılık dönemi ve süresi, bulaşma alanları (nozokomiyal bulaş, hanehalkı bulaşı, toplumsal bulaş), rezervuar hayvanlar, asemptomatik bireylerin bulaştaki rolü ve bu enfeksiyonların mevsimsel özellikleri ile ilgili genel bilgilere yer verilmiştir. Ayrıca bulaştırıcılık katsayısı (R0), sekonder atak hızı, ülkelere göre vaka sayıları ve ölüm oranları gibi salgının temel epidemiyolojik parametreleri incelenmiştir. COVID-19 salgınının sunduğu veriler SARS-CoV-2 enfeksiyonlarının önceki koronavirus enfeksiyonları (SARS ve MERS) ile karşılaştırıldığında daha yüksek bir bulaştırıcılığa sahipken virülansının daha düşük olduğuna işaret etmektedir. Mevcut veriler SARS-CoV-2 enfeksiyonlarında temel epidemiyolojik parametrelerden R0 değerinin (bölgelere ve dönemlere göre değişmek üzere) 2 ila 3 arasına sabitlenme eğiliminde olduğunu, bulaştırıcılığın semptomların ortaya çıkışından 1-2 gün önce başladığını ve inkübasyon periyodunun ortalama 5 gün civarında (1-14 gün) olduğunu göstermektedir. Sağlık Bakanlığı tarafından Türkiye’deki R0 değeri 13 Mayıs 2020 tarihinde 1.56 olarak açıklanmıştır (basın bildirisi). Salgının ilk 5 ayında (29 Mayıs itibariyle) 50’den fazla ülkede toplam olgu sayısı 10.000’i aşarken, dünya genelindeki toplam vaka sayısı 6 milyona ulaşmış ve bu olguların neredeyse yarısı sonlanmış (kapanmış) vaka durumuna gelmiştir. Aktif enfeksiyon olguları da dahil edildiğinde dünya genelindeki ölüm oranı yaklaşık %6.1 iken, sonlanan 3 milyon vakada bu oran tahmini olarak %12 civarındadır. Vaka sayılarının ve mortalite oranlarının ülkelere göre önemli ölçüde farklılıklar gösterdiği bu salgında, ülke nüfusuna oranla en yüksek vaka sayılarının görüldüğü yerler Katar, Lüksemburg, Bahreyn, İspanya, Kuveyt, Singapur, Amerika Birleşik Devletleri, İzlanda, İrlanda ve Belçika gibi genel olarak kişi başına milli geliri yüksek olan veya uluslararası ticari faaliyetlerin ve havayolu seyahatlerinin yoğun olduğu ülkeler olmuştur. Dünyanın birçok ülkesine göre daha iyi sağlık sistemlerine sahip olan, ancak şiddetli enfeksiyon için risk altındaki nüfusun yüksek oranlarda olması nedeniyle beklenmedik hasta yoğunluğu ile karşı karşıya kalan Belçika, Fransa, İtalya, İspanya, Birleşik Krallık, Hollanda ve İsveç gibi Avrupa ülkelerinde SARS-CoV-2 enfeksiyonları dünya geneline göre daha yüksek mortalite oranları ile seyretmektedir. Bununla beraber, salgının başlangıç günlerinden yakın zamana kadar olgu sayılarının düşük sayılarda seyrettiği Brezilya, Peru, Şili, Rusya, Meksika, Hindistan ve Bangladeş gibi ülkelerde son haftalarda vaka sayılarında hızlı artışlar görülmektedir. Bu ülkelerden ya da faklı ülkelerde ortaya çıkabilecek yeni artışların salgınla ilgili istatistikleri değiştirmesi muhtemeldir. Bu makalede salgının ilk 5 ayı sonunda izlenen temel epidemiyolojik parametrelerin kısa bir gözden geçirmesini sunulmuştur.