Helal ve Etik Araştırmalar Dergisi
Yazarlar: Ali KAYA
Konular:İlahiyat
DOI:10.51973/head.951175
Anahtar Kelimeler:: İslam Hukuku,Yaşama Hakkı,Ölme Hakkı,Ötenazi,Intihar,Ölüm tercihi
Özet: Kültürel etkileşimler ve değişimler sebebiyle toplum ve bireyler üzerinde din ve ahlak ilkelerinin etkisinin azalması, insanların düşünce dünyasında birtakım değişikliklere yol açmaktadır. Özellikle son yıllarda hız kazanan bu anlayış, temel haklar konusunda da görüş farklılıkları meydana getirmiştir. Temel haklar içinde önemli yer tutan yaşam hakkı da bu farklılıklardan etkilenmiştir. Gelinen noktada kişiler birtakım sebeplerin bulunması halinde yaşamayı bırakarak ölümü tercih edip yaşamlarını sonlandırabilme hak ve yetkisine sahip oldukları görüşüne sahiptir. İlk asırlarda intihar kavramı başta olmak üzere çeşitli isimler altında yapılan tartışmanın, son yüzyıldaki kişisel özgürlük, hak ve hürriyet anlayışlarında ortaya çıkan yeni gelişmeler ve genişlemeler bağlamında ötenazi gibi yeni kav-ramlar çerçevesinde yoğunlaştığı görülmektedir. Temel haklardan olan yaşama hakkı da bu değişimin etkisinde kalarak insanın yaşama devam etme veya sonlandırma hakkının olması düşüncesi yaygınlaşmaya başlamıştır. Esasen insanın tarih sahnesinde yer aldığı andan itibaren insan yaşamına kendisinin veya başka birinin müdahalesi olmuştur. Ancak ötenazi kavramı ile müdahale yeni bir boyut kazanmıştır. Ölüm ile yaşam arasında kalındığında ölümü tercih etmenin bir hak olarak görülerek ya-şama haksız bir müdahale olmayacağı algısı oluşmasına ve bunun kabul edilmesi noktasına gelinmiştir. Bu tercihi insanın bizzat kendisi veya başkaları da yapabilmektedir. Ancak sonucunda can kaybı ortaya çıkmakta ve buna, hastalar için acıları dindirme, yaşlılar için insan onuru koruma, ümitsizlik, çaresizlik ve yaşam kalitesinin düşmesi, kaynak israfını önleme, vb. gerekçeler dayanak yapılmaktadır. Ötenazi çerçevesinde yoğunlaşan ölme tercihinde bulunma girişimi yaşamın kutsallığı ve yaşamın niteliği gibi iki temel noktadan hareketle tartışılmakta; karşı çıkanlar olduğu gibi savunanlar da bulunmaktadır. İşte bu makalede ötenazi çerçevesinde ölme tercihinde bulunmanın İslam ve onun hukuk nizamı olan İslam Hukuk doktrini açısından incelenip değerlendirme yapılması amaçlanmaktadır. Öncelikle ötenazi kavramını kısaca genel hatları ile anlattıktan sonra, kişinin kendisinin veya başka birinin ölüm tercihinde bulunmasının dini ve hukuki yönü üzerinde durularak yaşamaktan vazgeçerek ölmeyi tercih etme olgusu analiz irdelenecektir.