Helal ve Etik Araştırmalar Dergisi

Yazarlar: Hasan YETİM, İ̇smail Hakkı TEKİNER

Konular:Gıda Bilimi ve Teknolojisi

Anahtar Kelimeler:Alternatif protein kaynakları,In vitro et,Yapay et,Insan beslenmesi

Özet: Dünya nüfus artış hızı; sağlıklı ve sürdürülebilir gıdaya erişim açısındanönemli sorunlardan birisi olarak görülmektedir. Özellikle beslenme amaçlı hayvan yetiştiriciliği ve hayvansal kaynaklı gıdalara artan talep de beraberinde, bazı çevresel problemlerin ortaya çıkmasına yol açmıştır. Gıda-çevre ve sağlık üçgeni yaklaşımı; çevresel sorunların %15-30'undan sorumlu tuttuğu gıda sektörünü, alternatif kaynak arayışlarına yönlendirmiştir. Bunların başında ise sürdürülebilir kalkınma hedefleri ve Paris Antlaşması ilkeleri doğrultusunda gıda zinciri sistemine olumlu etkileri olacağı varsayılan alternatif protein kaynakları gelmektedir. Alternatif et, kültürlenmiş et, yapay et, temiz et, in vitro et gibi farklı terimlerle ifade edilen yapay et üretimi de bahsedilen alternatif arayışlara örnek olarak gündeme gelmektedir. Yapay etin tarihsel gelişimi, avantaj ve dezavantajları ile sürdürülebilir üretimi, çevresel etkileri, insan sağlığı ve beslenmesi yanında gıda güvenliği boyutları, sürecin teknik ve sosyokültürel yönlerine işaret etmektedir. Yine bu tür gıdalarla ilgili tüketici görüşleri, tercih edilebilirlik, kazanç ve çıkar ilişkileri, maliyet ve ekonomik boyutlarının değerlendirilmesi, gıda endüstrisine olası etkileri ve farklı inanışlar açısından önemi gibi pek çok konudaki soru işaretleri de aydınlatılmayı beklemektedir. Ayrıca, (1) “alternatif protein kaynakları ve ete alternatif yaklaşımlar gerçekten sorunun çözümü olabilir mi?” ve (2) “sürdürülebilir çevre ve gıda sistemleri için önerilen bu çözüm önerisinin sahipleri kimlerdir?” yanıt bekleyen diğer sorular arasındadır. İkinci bir GDO olgusu olarak da adlandırılabilecek alternatif protein kaynakları veya alternatif et üretimi konusunun önümüzdeki yıllarda gündemi daha da meşgul edeceğini ifade etmek kehanet olmayacaktır. Ayrıca, laboratuvar ortamında üretilecek yapay et için hücre kültürünün alındığı hayvansal kaynak ve bu hücrelerin çoğaltılması sırasında kullanılan besi ortamının menşei, bazı inançlı tüketicileri yapay et konusunda ciddi endişelere sevk etmektedir. Sonuç olarak bu çalışmada, alternatif protein kaynaklarından yapay et üretimi veya kavramının eleştirel bir bakış açısı ile değerlendirilmesi amaçlanmıştır.   

---