International Journal of Agricultural and Natural Sciences
Yazarlar: Kenan Sönmez, Ş. Şebnem Ellialtıoğlu, Asu Oğuz
Konular:
Anahtar Kelimeler:Solanum lycopersicum L.,Yerel genotip,Ekoloji,Lokasyon,Gen kaynağı
Özet: Sebzeler, insan beslenmesinin önemli bir parçasıdır. İçerdikleri vitaminler, antioksidanlar ve kolestrol düşürücü bileşikler birçok hastalığa karşı alternatif çözüm olarak sunulmaktadır. Bu bileşikler arasında “likopen” hem domatese kırmızı rengi vermekte hem de antioksidan olarak ön plana çıkmaktadır. Likopen, domatesin yanı sıra guava, greyfurt ve kapuzda da yüksek miktarda bulunmakta ancak yıl içinde domates ve buna ait ürünlerin tüketimi göz önüne alındığında; domates oldukça önemli bir likopen kaynağı olarak görülmektedir. Domates ıslah programlarında, yüksek verim ve hastalık dayanımının yanında yüksek likopen içeriği son zamanlarda önemli hedefler içinde yer almaktadır. Likopen miktarı bitkinin genotipine, yetiştirildiği çevre koşullarına ve uygulanan kültürel işlemlere bağlı olarak değişim gösterebilmekte ve ıslah çalışmalarında yerel genotiplerin önemi bu aşamada bir kez daha ortaya çıkmaktadır. Bu çalışma 2011 ve 2012 yıllarında Eskişehir ve Bilecik olmak üzere iki farklı lokasyonda yürütülmüştür. Çalışmada 29 farklı lokasyondan 38 yerel genotipine ait olgunlaşmış meyvelerde likopen miktarı tespit edilmiştir. Likopen miktarı ölçümünde azaltılmış hekzan yöntemi kullanılmış ve okumalar spektrofotometre ile gerçekleştirilmiştir. Elde edilen verilere göre; yerel genotiplere ait ortalama likopen değeri 2011 yılında Eskişehir’de 62.02±20.00 mg kg-1 iken Bilecik’te 53.59±11.23 mg kg-1; 2012 yılında ise Eskişehir’de 54.53±20,82 mg kg-1 iken Bilecik’te 44.99±18.98 mg kg-1 olarak tespit edilmiştir. Çalışma sonucunda, yerel genotiplerin yetiştirildiği lokasyonlar ve yıllar arasında likopen miktarı açısından farklılıklar tespit edilmiş ve yapılan istatistiki analiz sonucunda P ≤ 0.05 düzeyinde önemli bulunmuştur. Buna göre, lokasyon olarak seçilen Bilecik bölgesinin mikroklima etkisine sahip olmasından kaynaklanan ‘yetiştirme dönemindeki ortalama sıcaklık değerlerinin’ daha yüksek seyretmesi, likopen oranını olumsuz etkilemiş görünmektedir.