Arkhaia Anatolika Anadolu Arkeolojisi Araştırmaları Dergisi

Yazarlar: Aytekin BÜYÜKÖZER

Konular:

DOI:10.32949/Arkhaia.2020.14

Anahtar Kelimeler:Karia,Tratonikeia,Agina,Da Mezar,Ümülüs,Aya Mezarı,Üzey Araştırması,Aria,Tratonikeia,Agina,Da Mezar,Ümülüs,Aya Mezarı,Üzey Araştırması

Özet: Bu çalışmada 2018 ve 2019 yıllarında Yatağan ilçe sınırlarının kuzeybatısında gerçekleştirilen arkeolojik yüzey araştırmalarında tespit edilen ve pek çoğu herhangi bir bilimsel çalışmaya konu olmamış mezarlar ele alınmıştır. Bu mezarlardan ikisi yeraltı oda mezarı, birisi krepis duvarlı tümülüs, beşi ise farklı özelliklere sahip kaya mezarıdır. Yeraltı oda mezarlarının ilki Lagina’nın hemen kuzeyindeki Koranza’nın sınırlarında yer almaktadır. Bir vestibulum ve mezar odasından oluşan mezar, kireçtaşı ve konglomera bloklardan inşa edilmiştir. Ölü yatakları için mermerin tercih edildiği mezarda gerek üst örtünün gerekse mezar içindeki donanımların basit düzenlemelere sahip olduğu görülür. Lagina’nın güneybatısındaki Taşkesik mezarı ise tamamen mermerden inşa edilmiş olup, bir ön oda ve ana mezar odasından oluşur. Oldukça kaliteli işçiliğe sahip mezarda kaçak kazıların yarattığı tahribat nedeniyle üst örtü ve iç düzenlemedeki bazı detayları belirlemek güç olsa da Koranza mezarından daha detaylı bir işçiliğe sahip olduğu açıktır. Çalışma içerisinde, mezarların mimarisi, odaların işlevleri, odalar arası geçişte yer alan girişlerde tercih edilen uygulamalar, ölü yatakları ve üst örtü ile ilgili tespitler, bölgedeki diğer örneklerle karşılaştırılmak suretiyle değerlendirilmiştir. Tümülüs altı mezar odaları Karia Bölgesi için yabancı olmasa da araştırma bölgemiz için yeni bir tiptir. Gökgedik Tümülüsü mezar odasını çeviren dairesel krepis duvarı, dromos ve mezar odasından oluşur. Anadolu’nun hemen her bölgesinde belgelenen dairesel formda krepis duvarlı tümülüslerde mezarların sınırını oluşturan bu duvarlar hem mezar tepesini oluşturan malzemenin dağılımını ve erozyonunu önler hem de bir platform oluşturarak yapıya anıtsal bir görünüm kazandırır. Bölgedeki kaya mezarları farklı özellikler gösterir. Deliklitaşini kaya mezarı kuzey duvarının olmamasıyla ünik bir örnek oluştururken, İmize ve Zeytinköy kaya mezarları yalın cepheli ve Π formlu iç mekan düzenlemeleri ile çok yaygın bir tipin bölgedeki temsilcileridir. Kurudere kaya mezarı hem iç mekan düzenlemesindeki farklı uygulamaları ama daha da önemlisi mezar önünde oluşturulan ölü kültüne yönelik terası ile önemli bir örnektir. Hankuyu kaya mezarı ise Stratonikeia’nın Rhodos hakimiyetinden kurtulup siyasi ve ekonomik bağımsızlığını kazanmasının ardından çok yoğun görülen bir mezar tipinin kırsaldaki örneğini oluşturmaktadır. 2018 ve 2019 yılındaki yüzey araştırmalarında tespit edilen mezarlar, kırsaldaki etkin ailelerin, büyük merkezlerin aristokrat kesiminin mezarlarını model aldıklarını gösterirken, bu mezarlar mezar sahiplerinin hayattayken var olan statülerinin birer işareti gibidir.

---