Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi

Yazarlar: Volkan Tiryakioğlu

Konular:

Anahtar Kelimeler:Göktürkler,In,Ang Yönetimi,Ayılmacı politika,Etret,Skeri Valilikler

Özet: Göktürklerin Fetret Devri’ne ( 630 – 680 ) girmesinde, Çin’in Türkleri yıkmaya yönelik politikaları etkili olmuştur. Çin’den gelen prenses ve casuslar bu politikaların etkisinde hareket etmiştir. Öncelikle kardeşler arasında taht kavgalarına sebep olmuş ve Göktürklere bağlı olan boyları yönetime karşı kışkırtmıştır. Göktürk Devleti’nin bölünmesine sebep olan Çin, yaptığı savaşlar ile telafisi çok zor olan yaralar açmıştır. Göktürklerde, tabi felaket sebebiyle kıtlık yaşanmıştır. Bağlı bulunan boylar yönetimden kopup bağımsızlık girişiminde bulunmuştur. Bazı boylar da Çin’e sığınmıştır. Tang yönetimi döneminde İmparatorluk haline gelen Çin, Türklerin güçsüz duruma düştüğünü fark etmiştir. Yayılmacı politikaları doğrultusunda Türk topraklarına baskınlarda bulunmuştur. Bölünen ve güçsüz duruma düşen Göktürkler, Çinliler karşısında daha fazla dayanamamıştır. Çin, evvela Doğu Göktürklerini daha sonra da Batı Göktürklerine ait bazı bölgeleri kendine bağlamıştır. Bu topraklarda Türkleri kontrol edip yeniden devlet kurmalarını önlemek için Askeri Valilikler (Garnizon) adını verdiği, Çin’e bağlı vassal yönetimler oluşturmuştur. Bunların başına Çin İmparatoru’na bağlılığını bildiren, Aşina soyuna mensup beyleri yönetici olarak atamıştır. Esaret altında yaşamayı kabul etmeyen beyler isyan girişiminde bulunmuştur; fakat esaretten kurtuluş Kutluk Kağan ile olmuştur. Bu çalışmada Göktürkleri Fetret Dönemine götüren sebepler ve Çin’in Türk Topraklarında kurduğu Askeri valilikler ele alınmıştır.

---