Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi
Yazarlar: ["Deniz UZUNLAR"]
Konular:-
DOI:10.56387/ahbvedebiyat.1296904
Anahtar Kelimeler:Ataerkillik,Kadın,Başkaldırı,Cadı,Anne Sexton
Özet: Dünya tarihi kutsal kitaplarda anlatılan, şeytanın Tanrı’ya başkaldırısından itibaren yaşanmış isyan ve başkaldırıların tarihidir. Bu çalkantılı ve devingen sürecin en dikkat çeken örnekleri arasında Rönesans’la insanın kiliseye, Fransız Devrimi’yle halkın krala ve Modernizmle kadının ataerkil düzene ve erkeğe başkaldırısı yer alır. Aslında bu başkaldırıların hepsinin arkasında, başkaldıran kitleye, onu yöneten kitle tarafından o güne dek verilmemiş haklar bulunmaktadır. Nitekim bunların sonuncusu Batı kültürü içinde etkin olarak 19. yüzyılda başlayan ve 20. yüzyıla yayılan bir kadın hakları mücadelesi şeklinde geçer. Çalışmamızda incelenen “Onlardan Biri” başlıklı şiiriyle Anne Sexton, son yüzyılda Amerikan kadın şiirinin mihenk taşlarından biri olarak eserlerini ortaya koyar. Binlerce yıldır Havva arketipi nedeniyle kadına dayatılan itaatkâr ev kadını, namuslu anne ve sadık eş rollerine meydan okuduğu bu şiirinde Sexton, geleneksel erkek bakış açısıyla şekillendirilen bu rollerden sıyrılan kadının toplum tarafından dışlanmasına, suçlanmasına ve damgalanmasına da karşı çıkar. Her kıtanın sonunda “Ben de onlardan biriyim.” diyerek özgür ve bağımsız kadının manifestosunu yazar. Çalışmamızda Sexton’ın bu şiirinde ortaya koyduğu manifesto, onu ortaya çıkaran koşullar odağında incelenmiş ve bu başkaldırının aslında çok uzun yıllar süren bir baş eğişten kaynaklandığı sonucuna varılmıştır. Bu baş eğişi Tanrı’nın kutsal kitapla, devletin kanunlarla, toplumun geleneklerle ve erkeklerin de fiziksel ve ekonomik güçle kadına kabul ettirdiği inancıyla yazan Sexton, erkeğe göre ikincil planda yer alan tüm bu gelenekselleşmiş ve kalıplaşmış kadın kimliklerini reddeder ve 20. yüzyılın ikon kırıcı kadın figürlerinden biri olarak kadın mücadelesi tarihine adını yazdırır.