Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi
Yazarlar: Büşra BAYSAL
Konular:Beşeri Bilimler, Ortak Disiplinler
Anahtar Kelimeler:Hüma/Talih kuşu,Mitoloji,Sözlü Anlatımlar,Medya,El Sanatları
Özet: Toplumların mitolojileri onların, kimliklerinin sözlü belgeleridir. Mitler tarihi bilinmeyen zamanlardan günümüze söz ve uygulama yoluyla gelmişlerdir. İmkânların artmasıyla söz, farklı türlere ayrılıp çeşitlenmiş, uygulama ise somut durumlardan, sanal ortamların var olmasıyla birlikte soyut alanlara taşınabilmiştir. İslamiyet öncesi Türk inançlarında ve sonrasında mitolojik bir figür olan Hüma Kuşu, çeşitli şekillerde karşımıza çıkmaktadır. O, kimi zaman evlat sahibi olmaya vesile olan kutlu güç, kimi zaman kişiyi doğumundan ölümüne kadar koruyan koruyucu ruh, bazen de güzelliğin ve talihin temsilidir. Günümüzde de Hüma Kuşu’na bağlı ritüeller çeşitli uygulamalarla yaşatılmaktadır. Nevruz Bayramı’nda Hüma Kuşu’ndan bereket istenmektedir. Orta Asya ve Anadolu’da ırmak kenarlarındaki ağaçların dallarına, Tanrı’dan kendilerine çocuk verilmesi amacıyla bezler bağlanması Hüma Kuşu’nun ağaç, su ve kutla olan ilgisinden kaynaklanmaktadır. Hüma Kuşu’nun çok yönlü özellikleri onun günümüzde farklı alanlarda karşımıza çıkmasına neden olmuştur. Bu alanlar sözlü anlatımlar olan masal, efsane, fıkra gibi türler olabildiği gibi; Dîvânu Lugâti't-Türk, Göktürk Yazıtları gibi kadim ve sonraki zamanlarda oluşturulan yazılı eserler de olabilmektedir. Onun varlığı çeşitli alanlarda yaşamıştır. Bu konuda medya alanında televizyon, sinema; el sanatları alanında dokuma ve işleme ve Hüma Kuşu’nu geçmişten bugüne taşıyan sözlü ürünler etkili olmaktadır. Fakat bu etki istenilen düzeyde değildir. Bu çalışmada, mitolojik bir figür olarak Hüma Kuşu televizyonda, müzik, masal, güzel sanatlar alanında, yazılı eserlerde, marka yüzü olarak, ihraç potansiyeli anlamında, bayraklarda ve Umay ile olan ilişkisi bağlamında değerlendirilecektir. Etki alanını hangi oranda koruyabildiği, ne şekilde değişiklikler gösterdiği, durumun iyileştirilmesi adına neler yapılabileceği tartışılacaktır.