Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi

Yazarlar: Özlem TEPEKIRAN, Seda AKAR, Burak ÖZTÜRK, Gurbet İ̇pek ŞAHİN KAMİŞLİ, Güven MENGÜ, Yusuf Kemal KEMALOĞLU

Konular:Beşeri Bilimler, Ortak Disiplinler

Anahtar Kelimeler:Büyük ünlü uyumu,Küçük ünlü uyumu,Konuşmayı anlama eşiği,Odyoloji

Özet: İşitsel yetersizlikten etkilenen bireylerde; konuşmanın anlaşılmasıkolay etkilenen ve gündelik hayatıçok etkileyen işlevsel kayıptır. Bu bağlamda işitsel değerlendirmede konuşma bir ses uyaranı olarak kullanılmakta ve hem işitme eşiklerinin belirlenmesinde hem de eşik üstü değerlendirmelerde kullanılmaktadır. Bu bağlamda yalnızca sesbirimleri kullanılabildiği gibi tek ve çok heceli sözcükler ve cümlelerden de yararlanılmaktadır. Konuşma seslerinin, özellikle sözcük ve cümlelerden oluşanların denekler tarafından anlaşılabilmesi için, genel bilinirliği yüksek örneklerden seçilmesi ve dilin genel parça ve parçalarüstü yapısına uygun olması gerekir. Ülkemizde odyolojide konuşma testlerinde kullanılagelen sözcük ve cümle listeleri ve metinleri dilbilimsel yönden inceleyen çok az çalışma vardır. Biz bu çalışmada ülkemizde “speech reception threshold (SRT)” (Konuşmayı Anlama Eşiği) testinde kullanılan üç ayrı üç heceli sözcük listesini (Hacettepe, Marmara ve Güven listeleri) ÇağdaşTürkiye Türkçesininönemli özelliklerinden olan büyük ve küçük ünlü uyumu yönünden inceledik. Sonuçlar, listelerde yer alan toplam 249 ayrı sözcüğün % 67,87’sinin her iki ünlü uyumuna da uyduğunu ve listeler arasında ünlü uyumuna uymama oranlarının kayda değer farklılık göstermediğini ortaya koymuştur. Bu çalışmanın sonuçları, büyük ve küçük ünlü uyumuna uyan ve uymayan sözcüklerin farklı tip ve derecede işitme kaybı olan bireylerde farklılık gösterip göstermediğinin test edilmesinde kullanılacak olup bu bilgi, ayrıca, gelecekte odyoloji testlerinde kullanılmak üzere hazırlanacak yeni konuşma listelerinin hazırlanmasına da ışık tutacaktır.

---