Osmangazi Journal of Educational Research
Yazarlar: Ayşe DÖNMEZ
Konular:-
Anahtar Kelimeler:-
Özet: İsmail Bey Gaspıralı ve Ziya Gökalp Türk düşünce sisteminin mümtaz simalarındandır. İsmail Bey Gaspıralı 19. yüzyılın sonunda resmi Ruslaştırma politikasına cevap olarak Tatar ve Azerbaycan Türkçülüğünün doğmasında etkili olan “Dilde, fikirde, işte birlik” ruhunun mimarıdır. Ancak “Dilde, fikirde, işte birlik” ruhunu sadece Rusya’da yaşayan Müslüman Türklerin Dilde, fikirde, işte birliği olarak görmek bu ruha sadece bir yönüyle bakmak anlamına gelir. Çünkü bu ruh, bir yandan Rusya’da yaşayan bütün Türklerinin birliğini diğer yandan da tüm Türklerinin dinî, kültürel, dilsel birliğiyle İslam dünyasının güçlenmesi isteğinin dışa vurumundan başka bir şey değildir. Gaspıralı gibi Ziya Gökalp te bir milleti millet yapan temel değerleri sosyoloji biliminin verileriyle tanımlayıp dizgeleştirmiş ve buradan milli bir Türk düşünce yapısı ortaya çıkarmıştır. Sosyolojide araştırmalar vasıflama ile başlar; açıklama ile biter. Bu başlama ve bitiş süreci ya doğrudan ya da dolayısıyla gözlemle gerçekleşir. Dolayısıyla gözlemin konusu geçmişle ilgili bir vasıflamadır. Bir şeyi görmeyen onu görenlerden öğrenir. Örneğin, etnografi incelemelerini bürolarında yürütmek isteyenler seyyahların gezi notlarından yararlanırlar ki bu gerçek anlamda tarihle ilgili değildir; olsa olsa günün olaylarını vasıflamaya yarayan doğrudan doğruya bir gözlem sayılır. Dolayısıyla gözlemde söz, şahit, kaynak ve belgelere bırakılır. Başkalarının yazdığı, gördüğü olgular bilinir. Bu süreçte gerçeğe iki aşamada ulaşılır. Biri bu tanık, kaynak ve belgeleri arayıp bulmakla, ötekisi de bu belgeleri değerlendirmeklerdir. Bu ise belgeleri toplamak ve doğruluklarını tartışmak demektir. Dolayısıyla gözlemle elde edilen bilgiler çarpıtılmadan, ön yargılardan uzak gerçekleştirilen tarafsız ve objektif bir çalışma ile ortaya konulmak zorundadır. Bu nedenle bu araştırmada dolayısıyla gözlem kullanılmıştır