Rast Müzikoloji Dergisi
Yazarlar: Okan Murat ÖZTÜRK
Konular:-
Anahtar Kelimeler:Arel,Türk mûsikîsi,Ütopyacılık,Garpçılık,Türkçülük,Söylem
Özet: Türk müziğinin bugünkü teori, icra ve eğitiminin gelişimindebelirleyici role sahip olan H. S. Arel, bu makalede, Türk mûsikîsine yaklaşımında öne çıkan ütopyacı, Garpçı ve Türkçü söylemleri üzerinden, eleştirel bir değerlendirmeye tabi tutulmaktadır. Buradaki ana amaç, bu üç yönelimin, kültürel konumlanış ve ideoloji bakımından Arel’in söylemlerinde nasıl şekillendiğini tespit etmektir. Arel’in Türk mûsikîsi üzerine yazılarının önemli bir kısmı, bizzat kendisinin sahibi olduğu popüler mecmualarda yayınlanmıştır. Bu yazılarda kullanmayı tercih ettiği söylemlere göre o, her şeyden evvel bir ütopyacıdır. Türk mûsikîsinin kendi zamanındaki ‘tecelliyat’ından açıkça rahatsızdır. Arel, ‘başka bir âlem’e mahsus bir Türk mûsikîsi hayaline sahiptir. İkinci temel yön, onun Garpçılığıdır. Tipik bir Jön Türk olarak Arel’in medeniyet anlayışı tamamen Batı-merkezcidir. Söylemlerinde, tekâmül, terakki ve inkişaf kavramlarını ısrarla kullanmaya özel bir önem vermektedir. Üçüncüsü, söylemleri açısındanzayıf vurguya sahip olan Türkçülük yönüdür. Arel’in Türkçülüğü, dönemindeki siyasi milliyetçiliklerden bütünüyle uzaktır ve hemen tamamen ‘dilde sadeleşme’ye taraftar olmakla sınırlıdır. Sonuçta Arel, sadece, Garplılaştırmak suretiyle terakki ettirilebilecek ütopik bir Türk mûsikîsine ilgi göstermiştir. Bu nedenle de Arel’in Türk mûsikîsiyle ilgili söylemleri, ütopyacılıkla özdeş Garpçılık ve kendi kuşağındaki siyasi Türkçülüklerle ilgisi bulunmayan dil milliyetçiliği temelinde şekillenmiştir.