Türkiye Siyaset Bilimi Dergisi
Yazarlar: ["Mehmet KOCA"]
Konular:-
Anahtar Kelimeler:Soğuk Savaş,Komünizm,Anti-Komünizm,Milliyetçilik,Üniversite.
Özet: Türkiye’de komünizm karşıtlığının geçmişi, Osmanlının son demlerini yaşadığı XIX. yüzyılın ikinci yarısına kadar uzanmaktadır. Sosyalist düşüncenin Osmanlıdaki ilk teşekkülü sayılan Ameleperver Cemiyeti’nin 1876’dan sonra polis nizamnamesi gereğince kapatılmasından itibaren başlayıp, devletin yıkılması ve ardından cumhuriyetin kuruluşuyla devam eden süreç boyunca komünizm karşıtlığı artarak devam etmiştir. Mustafa Kemal, Milli Mücadele dönemi ve sonrasında Sovyetlerle kurulan ilişkilere olumlu yaklaşırken, konu komünizme geldiğinde tamamen farklı düşünmüş ve bu ideolojiye açıkça tavır almıştır. Mustafa Kemal’den sonra yerine gelen diğer devlet adamları da onun bu komünizm karşıtı çizgisini devam ettirmişlerdir. II. Dünya Savaşı sonrası iki ülke arasında yaşanan gerginliklerin ardından Türkiye, Sovyetleri ve dolayısıyla komünizmi iç ve dış tehdit algısında ilk sıraya almıştır. Bu maksatla komünizm tehdidinin ülke içerisindeki gelişimini durdurmak ve mümkünse ortadan kaldırmak maksadıyla ülke içinde siyasetin, basının ve halkın dâhil olduğu bir karşı harekât başlamıştır. Komünizmin en fazla gençler arasında taraftar bulması dolayısıyla komünizmden ve komünizm karşıtı hareketlerden etkilenen kurumların başında da üniversiteler gelmektedir. Ankara Üniversitesi Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi’nin sol görüşlü öğretim üyelerinin önce öğrencilerle ardından üniversite yönetimi ve siyasi iktidarla yaşadıkları bu ideolojik çatışmalar Türk siyasetinin dönüm noktası sayılan 1940’lı yıllar boyunca gündemin önemli konuları arasında yer almıştır. Bu çalışmada uzun yıllardan beri Türk siyasetinde ve düşünce dünyasında var olmaya çalışan komünizm ideolojisinin üniversitedeki ilk tezahürü ve sonrasında akademi, siyaset ve basın üçgeninde yaşanan çatışmaların nedenleri ve sonuçları incelenerek ortaya konulmaya çalışılmıştır.