Rusya Araştırmaları Dergisi
Yazarlar: Ülkü ÇALIŞKAN
Konular:Siyasi Bilimler, Tarih
DOI:10.48068/rusad.879136
Anahtar Kelimeler:Rusya tarihi,Kurucu Meclis,Seçimler,Rusya Türkleri,Müslüman milletvekilleri,Müslüman Sosyalist Fraksiyonu
Özet: Bu çalışmada, Rusya Türklerinin yaşadıkları bölgelerdeki Kurucu Meclis seçim sonuçları karşılaştırılmış, analiz ve değerlendirmesi yapılmıştır. Kazanan Müslüman milletvekillerinin isimleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Seçim hazırlıkları, Geçici Hükümet iktidardayken başladığından süreç bu dönemden itibaren incelenmiştir. Ayrıca Petrograd’a gelen Müslüman milletvekillerinin faaliyetlerinin aydınlatılmasına çalışılmıştır. Dönemin kaynakları haricinde seçim bölgelerindeki oylama sonuçları üzerinde çalışan Rus araştırmacıların verilerinden istifade edilmiştir. Buna göre, Şubat İhtilali sonrasında Rusya Türklerinin ortak amacının mecliste mümkün olduğu kadar çok Müslüman milletvekilinin olmasını sağlamak, millî talepleri gündeme getirmek ve mecliste kendi lehlerine kararlar alınması yönünde girişimde bulunmak olduğu söylenebilir. Seçimler, 12-14 Kasım 1917 tarihleri arasında 82 seçim bölgesinin yarısından çoğunda zamanında yapıldı. Genel olarak Kurucu Meclis seçimleri 3 aydan fazla sürdü. Ancak çeşitli sebeplerle seçimlerin ertelendiği, yapılsa bile sonuçlarının tam olarak alınamadığı ya da hiç yapılamadığı bölgeler arasında Batı Türkistan oblastları başta geldi. Seçimlerde her bölgede tek milletvekili aday listesinin oluşturulmasına dikkat edilmedi. Uygun olduğu takdirde sosyalist partilerle blok kurma kararına üç bölge hariç uyulmadığı anlaşılmaktadır. Türkler, çoğunlukla kendi milletvekili aday listelerine oy vermeyi tercih ettiler. Türklerin oy kullandığı bölgelerde kendi listeleri başarılı değilse genellikle seçimleri Sosyalist Devrimciler Partisi kazandı. Seçimlerin hiç yapılamadığı yerler hariç aralarında gayri Türk Müslüman milletvekilleri ve Müslüman listesinde olmayan Türk milletvekilleri de dahil edilmekle birlikte 68 milletvekili Kurucu Meclis’e girmeye hak kazandı. Meclisin ilk ve tek oturumuna 11 Müslüman milletvekilinin katıldığı tespit edilebildi. 5 Ocak 1918 tarihinde kurulan fraksiyona “Müslüman Sosyalist Fraksiyonu” adının verilmesi ve genel olarak seçim sürecine bakıldığında seçilen bütün milletvekillerinin bu fraksiyonda birleşmesi pek mümkün görünmemekteydi. 17 Ocak 1918 tarihinde yayımlanan kararnameyle bazı fraksiyon milletvekillerinin katılımıyla Milliyetler Halk Komiserliği’ne bağlı Müslüman Komiserliği kuruldu. Bir kısım Türk milletvekilleri ise iç savaş esnasında Samara’da kurulan Kurucu Meclis Üyeleri Komitesi’yle (KOMUÇ) birlikte Bolşeviklere karşı mücadele etmeyi tercih etti.