Rusya Araştırmaları Dergisi

Yazarlar: Keisuke WAKİZAKA

Konular:Etnik Çalışmalar

Anahtar Kelimeler:Diaspora-Anayurt-Konuk EdÜlke İlişkileri,Gürcistan,Rusya,Kuzey Kafkasya Diasporaları,De Facto Devletler Sorunu

Özet: Bu çalışma Rogers Brubaker’in “diaspora-anayurt-konuk eden ülke ilişkileri” teorisine katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Burada bu teorinin istisnai örneği olarak karşımıza çıkan Güney Osetya ve Çeçenistan meselesinde Gürcistan içindeki Osetler, Abhazlar ve Çeçen-Kistlerin konumu ve bu meselelerin farklı süreci izlemesinin sebebi incelenecektir. Bu çalışma Brubaker’in teorisine katkıda bulunmak için de facto devletler sorunu ve daha önce çok nadiren araştırılan Gürcistan’daki Osetler, Abhazlar ve Çeçen-Kistlere odaklanmaktadır. Brubaker’in teorisine göre “konuk eden ülke” kendi ulus-devlet inşası sürecinden “diasporalar”ı dışlarken diasporalar ise ona tepki gösterir ve “anayurt” da onları destekleyerek “konuk eden ülke”ye baskı uygular. Böylece diasporalar “anayurt”ların “konuk eden ülkeler”e baskı uygulaması için siyasi araç olarak kullanılmaktadır. Bu durum eski Sovyet ülkeleri, özellikle Baltık ülkeleri ve Kazakistan’daki Ruslar örneğinde net bir şekilde görülmektedir. Gürcü-Rus ilişkilerine bakıldığında de facto devletler sorunu “diaspora-anayurt-konuk eden ülke ilişkileri”nin değişik şekli olarak görülürken Gürcistan-de facto devletler arası ilişkilere odaklanıldığında ise Gürcistan’daki Osetler, Abhazlar ve Çeçen-Kistler farklı süreci izlemiştir. Gürcistan dışlayıcı ulus-devlet inşa sürecine girerken Rusya Güney Osetya’daki Osetler ve Abhazya’daki Abhazları desteklemiş ve onlara “hukuki-siyasi Rus diasporası” statüsünü vererek Gürcistan’ın batıya yönelmesini engellemek için onların haklarını bahane ederek baskı uygulamaktadır. Diğer yandan, Gürcistan’daki Osetler ve Abhazlar ise Rusya ve “anayurtları” tarafından desteklenmemekte ve Gürcü toplumun onlara karşı şüphesi de devam etmektedir. Yani onlar Güney Osetya ve Abhazya meselelerinde “ortada kalmış” durumdadır. Gürcistan’daki Çeçen-Kistler örneğinde ise Gürcistan Rusya’ya karşı Çeçen-Kistlerin “anayurdu” olarak tanımlanan Çeçenistan’ı desteklemiş ve bu süreçte Gürcistan’daki Çeçen-Kistler arasında “Çeçen-Vaynakh diasporası” bilinci oluşmuştur. Diğer yandan, bu kimlik dönüşümü ve Pankisi’deki kargaşadan dolayı Gürcistan devleti ve Gürcü toplumu tarafından Çeçen-Kistler dışlanmıştır. Sonuç olarak, Rusya de facto devletlerdeki insanları Gürcistan’ı terbiye etmek için kendi diasporası olarak siyasal araca dönüştürmekte ve Gürcistan’daki de facto devletler sorunu Gürcistan-Rusya gerginliğinde “diaspora-anayurt-konuk eden ülke ilişkileri”nin değişik şekli olarak görülmektedir. Diğer yandan, Gürcistan ile de facto devletler ilişkilerine bakıldığında ise Gürcistan’daki Osetler, Abhazlar ve Çeçen-Kistler konuk eden toplum tarafından şüpheyle yaklaşılırken kendi anayurtları olan Güney Osetya, Abhazya ve Çeçenistan tarafından da desteklenmemektedir. Dolayısıyla bu durumda Gürcistan’daki Oset, Abhaz ve Çeçen-Kist diasporaları kendi sosyo-kültürel haklarının genişletilmesini ve anayurtlarıyla ilişkilerinin gelişmesini isterken “konuk eden ülke” olan Gürcistan’ın ilkelerine riayet etmekte ve kendi anayurtlarının hükümetlerini desteklememektedir.

---