Mühendislik ve Yer Bilimleri Dergisi
Yazarlar: Ali SARI, Mahmut Erkut ATALIK
Konular:Mühendislik, Ortak Disiplinler
Anahtar Kelimeler:Bitümlü kayaç,Bitümlü şeyl,Bitümlü kiltaşı,Bitümlü marn,Organik madde,Karbonat mineral,Kalsit,Dolomit
Özet: Bu çalışmada Orta-Üst Miyosen yaşlı Seyitömer Formasyonuna ait incelenen 13 adet bitümlü kayaç (bitümlü şeyl ve bitümlü marn) numuneleri Arslanlı (Seyitömer/Kütahya) bölgesinde, yüzeyden yaklaşık 30 cm’lik bölüm çıkarıldıktan sonra havalandırılmayan bölümünden alındı. Karbonat minerallerinin hakim olduğu bitümlü kayaç grubu bitümlü marnlardır. Bitümlü kayaçlarda karbonat minerallerinin bileşimlerine giren Ca, Mg, Mn, ve Sr elementleri yaygın olarak Kalsit ve Aragonit (CaCO3), Stronsiyanit (SrCO3), Dolomit (CaMg(CO3)2, Magnezit (MgCO3) ve Rodokrozit (MnCO3) gibi karbonat minerallerini oluştururlar. Ars-2,9a ve 14 nolu bitümlü örneklerde Ca ve Sr elementlerinin belirgin bir şekilde yüksek olması özellikle Aragonit (CaCO3) mineralinin yüksekliğine işaret etmektedir. Ars-6 ve Ars-13 numaralı örneklerde Ca ve Sr elementleri kısmen düşük değerlerde iken Mn ve Mg elementlerinin nispeten yüksek olmaları bu örneklerin kısmen daha killi kayaçlar olduğuna işaret eder. İncelediğimiz bitümlü kayaçlardaki karbonat minerallerinin dağılımları ölçülü stratigrafik kesitin tabanından Ars-9 numaralı örneğe kadar su koşullarının kısmen daha oksijenli olduğunu gösterir. Buradan kesitin üst bölümündeki Ars-14 numaralı örneğe doğru su koşulları kısmen nötr ve asidik şartlara doğru değişir. Ars-14 numunesi su koşullarının tekrar oksijenlediğine, bu noktadan üste doğru su koşullarının tekrar nötr şartlara değiştiğine işaret etmektedir. Bitümlü kayaçlarda Ca, Mg, Sr elementleriyle %TOC arasında pozitif korelasyon ilişkisi yoktur. Bu durum Ca, Mg, Sr elementlerin su kolonundan sediment içerisine taşınmasında organik maddenin etkili olmadığına işaret eder. Ancak, bitümlü kayaçlarda Mn ile %TOC arasında pozitif korelasyon ilişkisi vardır. Bu durum Mn elementinin çökeldiği redoks koşullarıyla ilişkilidir.