Mesleki Bilimler Dergisi (MBD)
Yazarlar: Pashayeva Gunel BAXSHEYİSH
Konular:-
Anahtar Kelimeler:Dil ilişkileri,Sözalma olayı,Alıntı kelimeler,Girişim
Özet: Her dil için onun sözlüğündeki kelimelerin ilk olarak hangi anlamda kullanıldığı, oluşumu ve gelişim tarihinin öğrenilmesi sözcükbilimin - Leksikolojinin güncel meselelerindendir. Dilin söz varlığı onun geçtiği gelişme sürecini bütünüyle yansıtır ve herhangi bir dilin öğrenilmesinde onun sözcük sisteminin tetkiki büyük önem taşımaktadır. Genel olarak, dilin sözlük içeriği sosiolinqvistik faktörlerin etkisiyle zaman içinde, ihtiyaç duyuldukça zenginleşir. Dil ve iç gelişme kanunlarına toplumdaki siyasi, sosyal değişim, bilimsel ve teknik gelişim, ekonomik, kültürel hayatta yaşanan değişimlerin büyük etkisi vardır. Dünya dillerini incelediğimiz zaman hiçbir dilin tamamen kendi kelimelerinden oluşmadığını görürüz. Diller mutlak şekilde kendileriyle etkileşimde gelişir. Sözlük içeriğinin zenginleşmesinde alıntı kelimeleri rolü inkar edilemez, onların temelinde ise temamen dil ilişkileri durur. Sözalmanınönemli şartı iletişimde olan dillerin resmi durumu ve nüfuzluluğu sayılır, bu ise kommunikativ fonksiyonların hacmi, dil taşıyıcılarının sosyal konumu ile belirlenir. Fakat tarihi geçmişi incelersek, sözlerin dile zorla kabul edilmesi olguların da var oldugunu görürüz. Fakat bununla birlikte, unutulmamalıdır kikatı dil politikasına göğüs geren, ona keskin direnç gösterebilen diller de mevcuttur. Örneğ, malay dili. Malezya'da İngilizlerin egemenliği döneminde malay diline çok az ingiliz leksemləri dahil olmuştur. İşgalden sonraki dönemlerde İngiliz dilinden yerel dile yüklü miktarda söz geçmiş. Dile yeni kelimelerin gelmesi ticari amaclarla bağlı olabilir sonucuna geliniyor. Yapısal dilbilim okulunun temsilcilerinin göre, dilin tüm düzeyleri, aynı zamanda, söz varlığının kendisi de sistem oluşturmaktadır. Genellikle, leksikoloji toplumdaki değişimlerin kendisinde yansıtma gücünde değildir. Bu halde alıntı kelimeler dilimize dahil olur ve genellikle yavaş yavaş o dilin uyumlarına uyar ve zamanla dilin ayrılmaz bölümüne dönüşüyor. Girişim alınma kavramı dilçilikde birçok durumda karıştırılır ve bunların tam sınırı halen netleşmemiştir. Kanaatimizce, alınma sürecini bir bütün girişim hali olarak kabul etmek doğru olmazdı. Çünkü alınmalar ilk dönemde dil kurallarından dışına çıkmış olsa bile, belli aşamaları geçtikten sonra etimon dilin kurallarına uyar ve sözcüklerde hiçbir dış olayı dikkate alınmaz. Alıntı sözcükler ilk aşamada sahiplenilmediği için sözlerde normalden belli kadar dışa çıkma halleri oluşur, işte bunu girişim olarak adlandırılan biliyorlar. Bazen dilde kullanılan yabancı kelimelerin hepsini alınma sözcükler gibi kabul ederler. Sözcük sozalan dilde tam sahiplenildiği halde alıntı kelime gibi kabul edilebilir. Tabii ki, alınmanın "sahiplenmesi" söz kökeninin değişmiş olması anlamına gelemez. Alıntı kelimelerin belirli kısmı dilin sözlük içeriğinin genel kullanılan sözcük katına geçer ve böylece, dilin kendi sözleri gibi yaygın olarak kullanılmaktadır. Dilin söz (kelime) alıntısı devamlı süren bir süreçtir. Çeşitli dönemlerde bu sürecin hızında inme ve kalkmalar olsa da, hiçbir dil bundan tamamen vazgeçmek gücünde değildir. Çünkü şu durum sosyal-siyasi, ekonomik ve kültürel etkilerle bağlı. Ancak dikkate almak gerekir ki, gereği olmadan lüzumsuz dile getirilen alınmalar (alıntı kelimeler) dili zorlaştırmaktadır ve zamanla ulusal sözlerin unutulmasını hızlandırır. Kendi kökünden koparak uzaklaşan dil, bir an "ölü dil" statüsü kazanabilir ve bir devletin çöküşüne neden ola bilmesi unutulmamalıdır.