Türkiye Adalet Akademisi Dergisi

Yazarlar: Ali Osman KARAOĞLU

Konular:Hukuk

Anahtar Kelimeler:Uluslararası Hukuk,Vatandaşlık,K,Osmanlı Devleti

Özet: Osmanlı Devleti açısından 19. Yüzyıl, hukuk alanında büyük bir modernleşme dönemine sahne olmuştur. Bu anlamda temel hukuk kuralları Avrupa kanunları iktibas (reception) edilerek yeniden düzenlenmiş ve Osmanlı hukuk sistemi kapsamlı bir dönüşüm geçirmiştir. Modernleşme süreci sadece iç hukuk alanında yaşanmamış, Osmanlı Devleti aynı zamanda uluslararası hukuk açısından da Avrupa hukuk sistemine entegre olmaya çalışmıştır. Özellikle 1821 yılında Babıali Tercüme Odası’nın kurulması ile birlikte Vattel gibi Avrupalı yazarların uluslararası hukuk kitapları Osmanlı Türkçesi’ne tercüme edilmiş, diplomatlara yabancı dil ve Avrupa diplomasi hukuku dersleri verilmeye başlanmıştır. 1856 yılında, Islahat Fermanı’nın ilanından çok kısa bir süre sonra Osmanlı Devleti Paris Kongresi’ne davet edilmiş ve Avrupa devletlerince toprak bütünlüğü garanti altına alınmıştır. Böylece Avrupa uluslararası hukuk sistemine entegrasyon Osmanlı’da vatandaşlık kavramının da dönüşüme uğramasına neden olmuştur. 1869 tarihli Tabiiyet-i Osmaniye Kanunnamesi, Avrupa hukuk sistemlerinde olduğu gibi din eksenli vatandaşlık kavramından soy ve toprak esaslı vatandaşlık kavramına geçişi sağlamıştır. Bu açıdan değişim, dönemin hukuk öğretisine de sirayet etmiş ve hukuk-u düvel (devletler hukuku) eserlerinde de değişen uluslararası hukuk sistemi ile yeni vatandaşlık esasları incelenmiştir. Bu çalışmada Osmanlı uluslararası hukuk düşüncesinde vatandaşlık kavramı açısından yaşanan dönüşüm, tarihsel olaylar ve dönemin hukuki düzenlemeleri Ali Edip’in Hukuk-u Düvel adlı eseri ışığında izah edilmeye çalışılacaktır.

---