Türkiye Adalet Akademisi Dergisi
Yazarlar: Derya ATEŞ
Konular:-
Anahtar Kelimeler:Sözleşme Özgürlüğü,Genel Ahlak,İntraLegem Boşluk,Hâkimin Takdir Yetkisi,Kişilik Hakları
Özet: Kanun koyucu tarafından farklı yasal düzenlemeler içinde yer alan “genel ahlâk” kavramı, hâkim tarafından re’sendikkate alınması gereken, emredici, objektif, nisbi, değişken ve çerçevehukuk ilkesidir. Kanunda bulunan bir hükmün, hâkim tarafından somut meseleye doğrudan olmadığı durumlarda, intralegemkanun boşluklarının varlığından söz edilir. Kanun koyucunun tamamen iradi ve bilinçli olarak yarattığı ve sadece normun genel çerçevesini çizdiği bu tür yetkilendirmelerde, söz konusu boşluğu doldurması gereken kişi, kendisine bu yönde takdir yetkisi tanınan hâkimdir MK.m.4 . Tıpkı genel ahlâk kuralı kavramında olduğu gibi. Dolayısıyla somutlaşmadıkça boşluk içeren tüm çerçeve hukuk kuralları gibi, hâkimin genel ahlâk kavramındaki bu boşluğu doldurması, yani kuralı somutlaştırmasışarttır. Zira toplumda var olan bütün genel ahlâk kurallarının listesini oluşturmak ve uygulanmak üzere hâkime sunmak hiçbir dönemde mümkün değildir. Hukuk düzenlerinde tanınan tüm haklar ve kurallar açısından geçerli olduğu gibi genel ahlâk kuralları da aslında içeriklerinde korudukları değerler ile somutlaştırılabilirler. Dolayısıyla hâkimin yapması gereken; kavramın içeriğine dâhil olan değerleri bulmak ve korunmak istenen temel hukuki menfaatlerin, somut meselede amaçlarına uygun kullanılıp kullanılmadıklarını; böylece kuralın ihlal edilip edilmediğini tespit etmektir. Elbette ki sosyal hayattaki süreklilik değerlerin çeşitlenmesi ya da farklı şekillere içinde bürünmesi, hatta birçoğunun bizzat hukuk düzeni tarafından korunarak genel ahlâk kurallarının özel koruma alanına ihtiyaç duymaması mümkündür. Ancak hukuk düzeninin somut olarak metne aldığı durumlarda dahi bu durum, değerlerin genel ahlâk kuralları tarafından da korunmaları gerektiği gerçeğini değiştirmez. Sonuç olarak önemli olan, hâkimin bu kişisel ve toplumsal menfaatleri yorum araçlarıyla, objektif ve temel hukuk ilkelerine uygun değerlendirmesi; ayrıca ulaşacağı sonucun da toplumun ortak değer yargılarına, kamusal vicdanına ters düşmeyen, az çok benzer olaylarda uygulanabilir nitelikte olmasıdır. bu değişmesi