Türkiye Adalet Akademisi Dergisi
Yazarlar: Hasan DURSUN
Konular:-
Anahtar Kelimeler:İdari Suç ve Ceza,Suç ve Cezada Kanunilik İlkesi,Halka Yönelik İdari Suç ve Ceza,Disiplin Suç ve Cezası,Maddi Kanuna Uygunluk,Usuli Kanuna Uygunluk.
Özet: Anglosakson “teamüli” hukuk sistemine sahip olmasına karşın Amerika Birleşik Devletlerinde idari suç ve cezalarda kanunilik ilkesinin uygulaması bakımından alınacak önemli dersler bulunmaktadır. Zira Birleşik Devletler Anayasası ve mevzuatı yürütmeye idari suç ve ceza alanında özerk düzenleme yetkisi tanımamış, aksine, idari suç ve cezalarda kanunilik ilkesinin uygulanması gerektiği anlayışını varsaymıştır. İdari suç ve cezanın diğer türünü oluşturan halka yönelik idari suç ve cezalarda kanunilik ilkesinin uygulamasını, bazı sapmalar gösterse de Federal Temyiz Mahkemesi oldukça geliştirerek bu suç ve cezaların uygulanmasında yalnızca maddi ceza normları bakımından kanunilik ilkesine uyulmasının yeterli olmadığını, usuli kanunilik ilkesine de uyulması gerektiği görüşünü benimsemiştir. Federal Mahkemenin bu tutumunun altında yatan güdü, İdare tarafsız ve bağımsız olmadığından idari suç ve cezalarda kanunilik ilkesinin benimsenmesinin, ceza hukuku suç ve cezalarında benimsenmesinden daha fazla önem taşıdığı inancıdır. Yine, idari suç ve cezalarda kanunilik ilkesi, kişi hak ve özgürlüklerini koruma işlevini ancak genel nitelikli bir idari usul kanunuyla birlikte yerine getirebilmesi olanaklı olduğundan bazı hataları olsa da Birleşik Devletlerde böyle bir usul kanununun bulunması, kanunilik ilkesini tamamlayıcı nitelikte olmuş ve kişi hak ve özgürlükleri, halka yönelik idari suç ve cezalarda daha iyi korunmuştur. Öte yandan yargının aksine İdare ne bağımsız ne de tarafsız olduğundan idari cezaya ihtiyatla yaklaşılmaktadır. İdari cezaya karşı yapılan bu itirazın büyük kısmı ancak idari usul kurallarına uyularak giderilebilir. Birleşik Devletlerde idari cezaya pek fazla itiraz edilmemesinin temel nedenini, ülkede idari usule yönelik genel bir kanunun bulunması oluşturur. Birleşik Devletlerde halka yönelik idari cezalara karşı etkin bir yargı düzeneği kurulmuş ve halka yönelik idari suç ve cezalarda kanunilik ilkesinin uygulanmasının hukuk devletinin kalbini oluşturduğu anlayışı benimsenmiştir. Türk Anayasasının 38. maddesinin 1. ve 3. fıkralarında her türlü suç ve cezalarda ve bu arada idari suç ve cezalarda kanunilik ilkesinin uygulanacağı örtülü olarak belirtilmesine karşın Anayasa Mahkemesi ve Danıştay aksine bir tutum takınmışlar ve idari suç ve cezayı birbirinden ayırarak idari suçlarda kanunilik ilkesinin uygulanmasının gerekli olmadığı anlayışını benimsemişlerdir. İdari suç ve idari ceza arasında ayrılmaz bir bütünlük ilişkisi bulunduğundan ve idari suçta kanunilik ilkesinin kabul edilmemesi, idari cezada da kanunilik ilkesinin kabul edilmemesi anlamını taşıyacağından Anayasa Mahkemesi ve Danıştay’ın söz konusu tutumu sonucu kişilerin hak ve özgürlükleri büyük bir tehlike altında bırakılmıştır. Türkiye’de idari cezanın verilmesi usullerini gösteren genel bir idari usul kanununun bulunmaması; kişi hak ve özgürlüklerine yönelik tehlikeyi daha da artırmıştır. İdari cezaya karşı etkili bir yargı düzeneği kurabilmek için tüm idari ceza işlemlerine karşı idari yargıya başvuru yolu öngörülmeli ve suç ve cezada kanunilik ilkesinin hukuk devletinin temelini oluşturduğu bilinciyle idari suç ve cezalarda kanunilik ilkesinin uygulanmasına son derece titiz bir şekilde yaklaşılması gerekir