Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi
Yazarlar: Ömer Faruk APAYDIN, Murat YILMAZ
Konular:Mühendislik
DOI:10.28948/ngumuh.517130
Anahtar Kelimeler:Bazaltik kayaç,Balast agregası,Balast kirlenmesi
Özet: Günümüzde artan ulaşım talebi nedeniyle, yüksek hızlı demiryolu projelerine ihtiyaç artmaktadır. Demiryolu ulaşım teknolojisinde trenlerin çok yüksek süratlere çıkması, demiryollarına serilen balast agregalarını daha yüksek dinamik gerilmelere maruz bırakmaktadır. Bundan dolayı, agregaların dayanım ve dayanıklılığının istenilen düzeyde olması ve balast kirlenmesine neden olmaması gerekmektedir. Bu çalışmada farklı özelliklere sahip bazaltik kayaçların balast agregası olarak kullanılabilirliklerinin karşılaştırılması ve bu kayaçların bileşim ve dokularının balast kirlenmesi üzerindeki etkilerinin nedenleriyle birlikte ortaya konulması amaçlanmıştır. Araştırmalar örnek çeşitliliği sağlamak amacıyla, Türkiye’nin farklı bölgelerinde bulunan bazalt ocaklarından alınmış balast örnekleri üzerinde gerçekleştirilmiştir. Bazaltik kayaçların öncelikle mineralojik, petrografik ve kimyasal özellikleri belirlenmiştir. Daha sonra bu ocaklardan getirilen agregaların dayanım ve dayanıklılık özelliklerini belirlemek amacıyla standart agrega deneyleri yapılmıştır. Bazaltik kayaç agregaları üzerinde gerek tren yüklerinin oluşturacağı dinamik yüklerin, gerekse de iklimsel koşulların (donma-çözünme) balast kirlenmesine etkilerini ortaya koymak için farklı devir sayılarında Los Angeles aşınma testleri ve magnezyum sülfat testleri yapılmıştır. Ayrıca bu çalışma kapsamında, bazaltik kayaçların mineral bileşimleri dikkate alınarak yeni bir petrografik indeks tanımlaması yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, bu petrografik indeks ve daha önceki çalışmalarda tanımlanmış kimyasal indeksler, bazalt kirlenmesini değerlendirmek için önemli parametreler olarak belirlenmiştir. Özellikle kimyasal indekslerden Vogt oranı, diğer indekslere göre daha iyi sonuçlar sunmuştur. Bunun dışında yüksek dayanıma sahip ayrışmamış veya az ayrışmış olan bazaltik agregalar, servis ömürleri süresince balast kirlenmesine neden olmayacakları belirlenmiştir.