Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi
Yazarlar: Fetullah ARIK, Yeşim ÖZEN
Konular:Mühendislik
DOI:10.28948/ngumuh.558199
Anahtar Kelimeler:Jasper,Mineraloji,Jeokimya,Süstaşı,Tokat,SÜKOP Süstaşı Atölyesi
Özet: Zengin süstaşı yataklarına sahip olan Tokat ilinde krizopras, agat, kuvars, ametist, opal, ağaç opali ile birlikte bir tür mikrokristalin kuvars/kalsedon olan jasper oluşumları yer almaktadır. Tokat İl merkezi ve doğusunda bulunan Almus Baraj Gölü arasında yer alan inceleme alanında temeli Permiyen-Triyas yaşlı mermer, fillit, metabazit, serpantinit, mikaşist ve amfibolit gibi metamorfik birimlerle temsil edilen Tokat Masifi oluşturmaktadır. Tokat Masifi, çakıltaşı, andezitik-bazaltik lav ve dayklar, tüf, aglomera, volkanik breş, çamurtaşı, kumtaşı ve şeyl ardalanmasından oluşan Geç Paleosen-Geç Eosen yaşlı volkano-sedimanter birimler tarafından uyumsuz olarak örtülmektedir. Alt Miyosen yaşlı çakıltaşı, kumtaşı, kiltaşı ve yer yer kireçtaşlarından oluşan birim ise diğer birimleri uyumsuz olarak örtmektedir. Yer yer birkaç metre boyutuna ulaşan büyük bloklar, damarlar ve iri yumrular halinde gözlenen jasper oluşumları volkano-sedimanter birimler içerisindeki volkanik breş, volkanoklastik kumtaşları ve çamurtaşlarının içinde KB-GD doğrultulu bir fay boyunca görülmektedir. Kırmızı, kırmızımsı kahve, turuncu ve sarı renklerde görülen jasper oluşumları, boşluğun dışından itibaren bazen simetrik yapıda ve değişik renk ve desenlerde agat bantları ve kalsedon ile doldurulmuş olup bazı boşluklarda ise iri kristalli kuvarslar göze çarpmaktadır. Tokat yöresi jasperleri ortalama % 95.41 SiO2 ve % 4.80 ise Fe2O3 içeriğine sahip olup gemolojik incelemelere göre kalsedon-jasper olarak adlandırılmıştır. Jasperlerden yapılan mineralojik tayinlere göre, jasperler içerisinde kuvars, moganit, götit, hematit, dolomit ve mika-illit belirlenmiştir. Yöredeki jasperler, sertlik, sağlamlık, renk çeşitliliği, cila alma, ışık yansıtma özellikleri bakımından süstaşı olarak kullanılabilir niteliktedir.