Uluslararası Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Dergisi

Yazarlar: Ehsanullah FARZAN

Konular:Dil Bilim

Anahtar Kelimeler:Afganistan,Modernleşme

Özet: Afganistan’ın Yakın Çağ tarihinin büyük bir kısmı, iktidar çatışmaları, etnik ve siyasi savaşlarla geçmiştir. Bu gerçeğin yanında, Afgan toplumunun geleneksel yapıya sahip olduğu sebebiyle, ülkeye modernleştirme girişimi geç başlamıştır. Afganistan’ın modernleştirme doğrultusuna ilk ciddi adımlar, Emir Şir Ali Han döneminde (1868-1879) atılmıştır. Bu çabalar, Emir Abdurrahman Han döneminde durgunluğa uğramıştır; oğlu Emir Habibullah Han döneminde tekrar canlanıp Afganistan’ın reformcu kralı, Emir Emanullah Han döneminde (1919-1929)zirvesine ulaşmıştır. Afganistan’ın sayılı reformist krallarının yanı sıra, Afgan aydınları ve düşünürleri bu yolda çok çabalar göstermişler ve fedakârlıklarda bulunmuşlardır. Bu çabalar günümüze kadar devam etmektedir. Ancak farklı sebeplerden dolayı, başarılı olamamıştır. Afganistan’da modernleşme ve meşrutiyet gibi yeni kavramlar, Avrupa’da ve komşu ülkelerde gerçekleştirilen yenilikçi hareketler bunlarla alakalı yayımlanan kitap ve makaleler aracılığıyla tanıtılmıştır. Bu ülkelerin arasında,  Osmanlı İmpratorluğu ve daha sonra Türkiye Cumhuriyeti, İslâmi bir ülke olduğu için, Afganistan krallar ve aydınlar tarafından modernleşme ve reform alanında bir model olarak görülmüştür. Dönemin entelektüellerinin birçoğu, Avrupa ve Türkiye’nin yeni gelişmeleri hakkında Türkiye’de yayımlanan gazeteler ve kitaplar vasıtasıyla bilgiler elde edip yerel dillere aktarmışlardır. Türkçeden çevrilen makaleler ve eserler, Afganistan’ın modernleşme akımının oluşumunda derin ve ciddi etkiler bırakmıştır. Buna göre, Türkçe, Afganistan’ın siyaset, eğitim, edebiyat, gazetecilik ve diğer alanlarda meydana gelen değişim ve gelişimlere vesile ve kaynak olmuştur. Bu çalışma ise, Türkçenin Afganistan’ın modernleşme çabalarının üzerindeki etkisini incelemeyi amaçlamaktadır.

---