Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi

Yazarlar: Bülent ARI, HALİL İNALCIK

Konular:-

Anahtar Kelimeler:Stanbul,Bursa,Şehir,Nüfus,Nalcık.

Özet: Bu makalenin birinci bölümü Halil İnalcık'ın şehir tarihi üzerine yaptığı araştırmalara odaklanmaktadır. Şehir tarihinin en önemli arşiv kaynaklarından biri, Osmanlı Şer'iyye sicilleridir. Prof. İnalcık bu konudaki ilk araştırmalarına Bursa sicilleriyle başlamış ve bu konudaki derinlemesine incelemeler sonucu bir seri makale yayınlamış- tır. Fatih Sultan Mehmed'in bazı fermanlarını da bu siciller arasından bulup yayınlamıştır. İnalcık'ın Bursa'dan sonraki çalışmaları İstanbul'un tarihi, demografik ve sosyal yapısı üzerine yoğunlaşır. Makalenin ikinci bölümünde ise genel olarak, 1. Osmanlı ? Türk fetih usûlleri, 2. Şehirlerde yerleşim ve 3. Şehirlerdeki çeşitli dinî ve sosyal grupların yerleşimi hakkında bilgi verilmektedir. Bu bağlamda, XIV. asırdan itibaren Osmanlı fetih usûlleri ve bu husustaki İslâmî ilkeler dikkate sunuluyor. Fetihten sonra, şehirlerde alınan ilk tedbirler örneklerle açıklanıyor. Bunun için de hisarlar ve şehirlerin fizikî yapısı hakkında genel bir çerçeve çizildikten sonra şehirdeki askerî, idarî otoriteler sıralanıyor. Bunun ardından, makalede 1453 yılında fethinden sonra İstanbul'un yeniden inşası ve iskânı için yürütülen faaliyetler, çağdaş kaynaklara dayanılarak ortaya konmaktadır. Ardından, ayrı bir inceleme konusu olan Eyüp, Galata ve Üsküdar üzerine yapılan çalışmalar değerlendirilir. Esnaf, lonca teşkilatı ve bunların devletle olan ilişkileri de bu çerçevede ele alınır. Makale Osmanlı Uc şehirlerinin tarihî süreç içindeki gelişimi ile tamamlanmaktadır. Son bölümde Halil İnalcık'ın Şehir Tarihi Bibliyografyası eklenmiştir.

---