Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
Yazarlar: ["Erinç BAYRİ"]
Konular:-
DOI:10.56574/nohusosbil.1255034
Anahtar Kelimeler:Türev Piyasalar,Bankacılık Sektörü,Panel Veri Analiz Yöntemi,Banka Kârlılığı
Özet: Ülkemizde ve dünyada finansal piyasaların en önemli aktörlerinden biri olan bankalar ve bankacılık sektörü gelişmiş ülke ekonomilerinde olduğu gibi ülkemiz gibi gelişmekte olan ekonomilerde de oldukça önemli bir konuma sahiptir. Bankacılık temel anlamda fon fazlalığı bulunan birey, kurum ya da kuruluşlar ile fon açığı bulunanların buluştuğu ortak bir nokta olarak görülse de günümüzde bankacılık anlayışı özellikle yeni finansal enstrümanların kullanım ihtiyacındaki artışlara da cevap vermede proaktif davranış gösteren finansal kurumların başında gelmektedir. Finansal krizlerin yoğun olarak hissedildiği ve belirsizliklerin arttığı ekonomik koşullarda, bankacılık sektörü de risk ve belirsizlikleri eliminize etmeye çalışırken aynı zamanda kârlılıklarını artıracak teknolojik ve yenilikçi finansal enstrümanlar ile piyasa koşullarına cevap vermeye yarayan enstrümanlar aramaya başlamıştır. Bunun neticesinde türev finansal araçlar bu ihtiyaca cevap olarak ortaya çıkmış enstrümanlar arasında yerini almıştır. Türev ürünler yatırımcılarına riskten korunma imkânı sunarken, aynı zamanda piyasa koşullarının önceden doğru tahmin edilmesi ile kârlılık sağlayan finansal araçlardır. Günümüzde her geçen gün işlem hacmi artan bu enstrümanların banka kârlılığı üzerine etkisinin analiz edilmesinin önem arz ettiği düşünülmektedir. Buna göre araştırmada Türk bankacılık sektöründe 2008 ile 2019 yılları arasında türev ürün kullanımı gösteren kamu sermayeli, özel sermayeli ve yabancı sermayeli mevduat bankalarının türev ürün kullanımlarının banka kârlılıkları üzerine etkisi analiz edilmiştir. Panel veri analiz yöntemi kullanılan çalışmada kârlılık göstergesi olarak aktif kârlılık (ROA) ve özkaynak kârlılığı (ROE) yer almakta iken bu çalışmada literatüre katkı olarak “sürdürülen faaliyetler vergi öncesi kâr (zarar) / toplam aktifler ve net dönem kâr (Zarar) / ödenmiş sermaye” değişkenleri de kullanılmıştır. Araştırma neticesinde Türk bankacılık sektöründe faaliyet gösteren mevduat bankalarının türev finansal ürün kullanımları ile kârlılıkları arasında ters yönlü bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir. Bankaların büyüklükleri ile kârlılık göstergeleri arasında ters yönlü ve takipteki kredilerin toplam krediler içerisindeki oranını temsil eden aktif kalitesindeki artışların ise beklenilenin tersine aktif kârlılık ve vergi öncesi kârlılık üzerinde negatif bir etkiye yol açmadığı sonuçlarına ulaşılmıştır.