ESAM Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi
Yazarlar: ["Nihat FIRAT"]
Konular:-
DOI:10.53662/esamdergisi.1226495
Anahtar Kelimeler:Müneccimbaşı Ahmed Dede,Mûsikî,Osmanlı,Mevlevî.
Özet: Müneccimbaşı Ahmed Dede, XVII. yüzyıl Osmanlı Devleti’nde yetişmiş, dinî ilimlerin yanısıra mûsiki, mantık, edebiyat, tarih, tıp, astronomi, astroloji, matematik gibi ilim dallarında birçok eser telif etmiştir. Ahmed Dede çocukluk çağında Mevlevihâneye intisab etmiş, orada yetişmiş, ilmi ve edebiyle dikkatleri çekerek IV. Mehmed zamanında müneccimbaşılık ve sultanın müsâhibliği vazifelerinde bulunmuştur. Ahmed Dede sarayda vazifeli olduğu zamanlar dâhil olmak üzere üzerinden Mevlevî kıyafetini hiç eksik etmemiş ve Mekke Mevlevîhanesi meşîhatliğinde bulunurken vefat etmiştir. Mevlevî zikirlerinde mûsikinin önemli bir yeri olması sebebiyle Osmanlı döneminde Mevlevîhâneler dinî mûsiki eğitiminin verildiği aslî mekânlar olmuş ve burada yetişen mutasavvıflar mûsiki ilmine önemli katkılarda bulunmuştur. Bu kişilerden biri de Risale-i Mûsiki adlı eseriyle müellifimiz Ahmed Dede’dir. Ahmed Dede, mûsikinin pratik yönü olan beste ve icra ile değil, mûsiki nazariyatını eserinde konu edinmiş, bu alanda çalışma yapan Kindî, Farâbî, İbn Sina ve Nasûriddîn-i Tûsi gibi ilim adamlarının yolunu takip etmiştir. Ahmed Dede eserinde mûsikiyle ilgili temel bilgiler verdikten sonra ses aralıklarının matematiksel oranlarını geniş bir şekilde ele almıştır. Eser bu yönüyle mûsiki tarihi açısından kıymeti haizdir.