Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimleri Dergisi
Yazarlar: ["Erdem AKGÜN"]
Konular:-
Anahtar Kelimeler:Sessizlik,Söylem,Edimbilim,Bağlamsaldilbilim
Özet: Bu çalışmada örnek olay incelemesi olarak biri travmayı yaşayan kişinin doğrudan olan, diğeri üçüncü bir kişinin travması hakkında konuşan üç kişinin konuşmasından bir parça olan iki travma anlatısında sessizliğin pragmatik işlevleri incelenmiştir. Yapılan bağlam analitik inceleme incelenen verideki 376 sessizlik göstergesine dayanmakta ve Jakobson’un (1971) Dilin İletişimsel İşlevleri’ni ve ‘Bağıntı (Relevance) Kuramı’nı temel alarak belirtisellik (markedness) kavramını pragmatik açıdan inceler. Ayrıca, sessizliğin ‘eyleyici güç (illocutionary force)’ yönünü ve bu bağlamda konuşma-içi ve konuşmalar-arası iletişimsel işlevlerini analiz eder. Araştırmanın dayandığı veriyle sınırlı olarak, yapılan analizde sessizlik anlarının üç temel işlevsel kategorisi olduğu görülmüştür: bilişsel, duygusal ve iletişimsel/işbirliğine dayalı. Bilişsel işlev travma detaylarının hatırlanmasında ve fikirlerin dile getirilmeden yeniden şekillendirilmesinde kullanılmaktadır. Duygusal işlev öncesinde ya da sonrasında gelen yargıyı, duygusal bir ifadeyi, değerlendirmeyi güçlendirmek ve anlatıda bir beklenti ve heyecan yaratmak için kullanılmaktadır. Sessizlik anlarının iletişimsel/işbirliğine dayalı işlevi ise konu değiştirme, dolaylı cümlelerle anlatıyla anlatıcı arasına mesafe koyma, konuşma sırası alabilme ve anlatıyı geliştirme gibi amaçlarla kullanılmaktadır. Ayrıca sonuçlar göstermiştir ki sessizlik anlarının bilişsel işlevde görülebileceği üzere çeşitli söylem işaretçilerinden önce veya sonra gelmesi ve duygusal işlevde görülebileceği üzere bulunduğu sözdizimsel ortama göre cümle içerisinde yer değiştirmesi de mümkündür.