Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi
Yazarlar: ["Zeynep BALKANAL"]
Konular:-
Anahtar Kelimeler:El Sanatları,Peşkir (Havlu),Mekikli Dokuma,Pomak,Ballıpınar Köyü
Özet: Geçmişte işlevselliği oldukça ön planda olan peşkir dokumalar el dokumacılığının en güzel örneklerini vermiştir. Peşkir dokumalar, Türk kültüründe gelenek ve görenek çerçevesinde günlük yaşamda saraylardan halk sofralarına geniş bir kullanım alanı bulmuştur. Ballıpınar Köyünde yapılan alan araştırmasında peşkir, halı, kilim, torba, heybe dokumalar, çeşitli işlemeler, örgü işleri, iğne oyaları, Pomak kültürünü yansıtan geleneksel kıyafetler ve başörtüleri gibi birçok el sanatı örneğine ulaşılmıştır. Yöre halkının geçmişte dokuduğu orijinal örnekler olan peşkir dokumalar araştırma konusu olarak seçilmiştir. Araştırmanın genel amacı; Balıkesir İli Erdek İlçesi Ballıpınar Köyü Pomakları tarafından üretilmiş peşkir dokumalarında kullanılan malzeme, teknik özellikleri, renk ve kompozisyon özellikleri, yapımında kullanılan araç-gereçler ve kullanım özelliklerini belirlemek ve literatüre kazandırmaktır. Yörede yapılan alan araştırması sırasında elde edilen bu ürünleri belgeleyerek gelecek kuşaklara aktarmak da araştırmanın amaçlarındandır. Araştırmada verileri toplamak için yöreye gidilerek, yöre halkı ile birebir görüşmeler yapılmış ve peşkir dokumalarının belgelenmesi için fotoğrafları çekilmiştir. Peşkir dokumalarda kullanılan malzeme, teknik özellikler, yapım ve kullanım amacı, yapımında kullanılan araç-gereçler vb. hakkında bilgiler kaydedilmiştir. Araştırmanın yazım aşamasında kullanılmak üzere konu ile ilgili yazılı literatür taranmıştır. Türk el sanatları içerisinde ayrı bir önem taşıyan ve araştırma kapsamına alınan peşkir dokumalar yörede hemen her evde her genç kızın çeyizinde bulunmaktadır. İncelenen peşkir dokumaların tümü pamuk ipliğinden ve bezayağı dokuma ile üretilmiştir. Eskiden kullanılan tezgahlar iki çerçeveli olduğu için yörede bulunan peşkir dokumalar bezayağı dokuma tekniğinde üretilmiştir. Peşkir dokumaların karşılıklı iki kısa kenarına yapılan desenler çeşitli renklerde pamuk ipliği ile ilave atkı ile serpme ya da kaydırma şeklinde dokunmuştur. Yapılan alan araştırması sırasında aynı desende yapılmış çok miktarda örneğe rastlanmıştır. Yörede bulunan ve araştırma kapsamına alınan farklı desendeki peşkir dokumaların teknik ve kompozisyon özellikleri araştırmada sunulmuştur. Yörede bulunan peşkir dokumaların literatüre kazandırılması amacıyla hazırlanan bu çalışma gelecek kuşaklara aktarılması açısından önem arz etmektedir.