Uluslararası Ekonomi Siyaset İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi
Yazarlar: ["Elif ÖZKAN"]
Konular:-
Anahtar Kelimeler:Eski Uygur Türkçesi,Sözcüksel bağdaşıklık,Yinelemeler
Özet: Bu çalışmada, tarihî Türk dillerinden biri olan Eski Uygur Türkçesine ait İyi ve Kötü Prens Hikâyesi üzerinde metindilbilimsel bir inceleme yapılmış ve metin, yüzey yapı ilişkilerini ortaya çıkaran sözcüksel bağdaşıklık unsurları bakımından ele alınmıştır. Metnin sözcüksel bağdaşıklığını oluşturan ve sözcükler arası anlam ilişkilerinin kurulmasını sağlayan yinelemeler üzerinde durulmuştur. Yinelemeler başlığı altında aralarında anlamsal ortaklık bulunan sözcükler tespit edilmiştir. Bu sözcükler; eş-yakın ya da zıt anlamlı olma, üst terim-alt terim ya da genel anlam ilişkisi içinde bulunma, aynı kökten gelerek ilişki kurma ve eşdizimsel ilişkide bulunma bakımından sınıflandırılmıştır. Böylece metnin sözcüksel bağdaşıklığını oluşturan ve metni anlamsal açıdan zenginleştiren sözcüklerin tespit edilmesi amaçlanmış, bu sözcüklerin metnin anlamsal inşası üzerindeki işlevi açıklanmıştır. Öte yandan Eski Uygur Türkçesine ait sözcüklerin anlam alanlarını oluşturan sözcüklerin tespiti yapılarak dilin söz varlığı gösterilmiştir. Türkçenin tarihî dönemlerindeki iletişim değeri yüksek metinler oluşturmadaki gücü, sözcükler arası anlam ilişkileri üzerinden ortaya çıkarılmıştır. Metnin belirli bir bölümünde, art arda sıralı cümleler arasında çeşitli ilişkiler kuran sözcüklerin varlığıyla metnin sürekliliğine, anlaşılırlığına, yoğunluğuna, akıcılığına ve akılda kalıcılığına katkıda bulunulduğu anlaşılmıştır.