Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi
Yazarlar: ["Şükrü AKTAŞ"]
Konular:-
DOI:10.53718/gttad.1105393
Anahtar Kelimeler:Xueyantuo,Seyanto,Sir Tarduş,Nuo-zhen Savaşı,Tang Hanedanlığı
Özet: Nuo-zhen savaşı, Orta Asya Türk tarihinin önemli bir kesitini oluşturan Xueyantuo (Sir Tarduş Seyanto) Hanlığının taraf olduğu bir savaştır. Her ne kadar tarihsel anlamda kısa bir süreliğine varlık göstermiş olsalar da Doğu Türk Kağanlığının yıkılması ve daha sonra Batı Türk Kağanlığının güçlenmesi sürecine kadar geçen evrede önemli ve tarihi bir görev üstlenmiştir. Doğu Türk Kağanlığının yıkılması aşamasında Tang hanedanlığının kurucu hükümdarı Li Yuan ile iş birliği yapmışlardır. Tanglar ile iş birliği yaparak soydaşları olmanın dışında egemenliği altında da oldukları Doğu Türk kağanlığını dağıtmışlardır. Bu olay ile dağılan Doğu Türk Kağanlığı halkları içinde en güçlü olanı olarak öne çıkmış, ve Yi-shi-bo (乙失鉢) öncülüğünde bağımsız olup kendi ayakları üzerinde durma çabalarına başlamış, Yinan Kağan ile de bu çabaları doruk noktasına ulaşmıştır. Daha sonra, Yinan Kağan’ın, Tang hanedanlığı ile kuruduğu temas ile Doğu Türk Kağanlığına başkaldırıları sonuç vermiş ve Doğu Türk Kağanlığı dağılmıştır. Bu süreçle başlayan Tang-Xueyantuo yakınlaşması bir müddet barış ve karşılıklı güven ortamı içinde sürüp gitmiştir. Ancak daha sonra, siyasi ve askeri anlamda güçlenen Xueyantuolar, kuzey topraklarında yaşadıkları alan ile yetinmemeye başlamış ve her kuzey halkının beslediği güdü ile güney topraklarına karşı iştah kabartmıştır. Bunun neticesinde ikili ilişkiler bozulmaya başlamıştır. Xueyantuolar’ın güney topraklarına saldırıya geçmeleriyle ilişkiler tamamen yerle yeksan olmuş ve her iki güç günümüz iç Moğolistan eyaleti Tuo-ke-tuo (托克托) ilçesine denk gelen bölgede Nuo-zhen ırmağı (诺真水) savaşı olarak tarihe geçmiş olan savaşı yapmışlardır. Bu çalışma öncelikle Tang Hanedanlığı ve Xueyantuolar’ın Nuo-zhen savaşına kadar olan süreçlerini ele almaktadır. Daha sonra da Nuo-zhen savaşının sebepleri, sonuçları ve bu savaş hakkında genel bilgiler sunmaktadır.