Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi
Yazarlar: ["Ergin CANPOLAT"]
Konular:-
DOI:10.46453/jader.1098786
Anahtar Kelimeler:Buzullaşma,Paleobuzul,Buzul jeomorfolojisi,Bozburun Dağı,Batı Toroslar
Özet: Son yıllarda yapılan çalışmalar ile Anadolu’da Kuvaterner’e ait buzullaşma izlerinin görüldüğü dağlık sahalara yenileri eklenmektedir. Toros Dağ Kuşağı’nın yüksek kesimleri de buzullaşma alanlarına ait envanterlerde yerini almaktadır. Yakın zamanlarda özellikle Batı Toroslarda yapılan çalışmalar, bazı dağlık alanların düşük enlem ve yükselti değerlerine rağmen buzullaşma izleri taşıdığını ortaya çıkarmıştır. Bu çalışmada buzullaşma izlerini taşıdığı görülen Bozburun Dağı buzul jeomorfolojisi açısından değerlendirilmiştir. Bozburun Dağı, Antalya’nın kuzeyinde Serik (Antalya) ile Sütçüler (Isparta) arasında, coğrafi olarak da Köprüçay ile Aksu vadileri arasında yer alan ve maksimum yüksekliği 2504 m olan bir dağdır. Faylanma sonucu parçalı yapı gösteren dağlık alanda özellikle kuzeydoğu kesimde Kretase kireçtaşları içerisinde yoğun karstlaşma izlerine rastlanmaktadır. Çalışmada, sahaya ait litolojik ve tektonik yapının incelenmesi, meteorolojik veriler ile yüksek çözünürlüklü topoğrafik veriler edinilmiştir. İhtiyaç duyulan bazı lokasyonlar için İHA kullanılarak görüntüler elde edilmiştir. Yapılan saha çalışmaları neticesinde de sirk ve moren tespiti gerçekleştirilen lokaliteler için Coğrafi Bilgi Sistemi ortamında GlaRe yazılım eklentisi kullanılarak paleobuzul rekonstrüksiyon işlemleri yapılmıştır. Ayrıca farklı formülasyonlarla paleo-ELA hesaplaması yapılmıştır. Dağlık alanın doğu kesiminde iki, kuzeybatısında iki olmak üzere toplam dört adet buzullaşma alanı tespit edilmiştir. Muhtemelen Son Glasyal Maksimum ile Genç Dryas sürecinde oluşan bu buzullaşma alanları toplamda 1,09 km2 alan kaplamaktadır. Buzullaşma alanının en geniş olduğu ve paleobuzul uzunluğunun en fazla olduğu (1203 m) saha kuzeybatıdaki Bilezik Sirki buzullaşma alanıdır. Sahada buzullaşma izlerinin en alçak seviyelerde görüldüğü lokasyon da bu buzullaşma alanındadır. Bu kesimde buzul terminal yüksekliği 1873 m olarak hesaplanmıştır. Bozburun Dağı'ndaki buzullaşma rekonstrüksiyonu hesaplamalarının sonuçlarına göre maksimum buzul kalınlığının ortalaması ise 73 m'dir. Buzullaşma izlerinin görüldüğü Bozburun Dağı’nın yüksek kesimlerinde litolojik ve tektonik yapıya bağlı gelişen yüksek eğim değerleri ise buzul jeomorfolojisi oluşumlarının gelişimini sınırlandırmıştır.