Uluslararası Toplumsal Bilimler Dergisi
Yazarlar: ["Emıne INANIR"]
Konular:-
Anahtar Kelimeler:Bulgar edebiyatı,Bulgar Uyanış Çağı,Osmanlı –Rus Savaşı,Panslavizm,Mitolojik söylem.,Bulgarian Literature,Bulgarian Revival Period,Panslavism,Ottoman-Russian War,Mythological Concept
Özet: 1870-li yılların sonunda olgunluk dönemini yaşayan Bulgar Uyanış Çağı, Bulgarların bağımsızlıklarını kazanmış olmalarından Osmanlı’ya karşı neredeyse tüm olumsuz etkenlerden arınmış, yeni kültürel modeller arayışına girmiştir. Mitolojik model ve mekânlar genelde aydın ve yazarlar tarafından üretilir. Bu dönemde P.R. Slaveykov, L. Karavelov, Z. Stoyanov gibi yazar ve şairlerin yarattığı mitlerin, mitolojileştirilmiş imgelerin XIX. yüzyılda kilise bağımsızlığı mücadelesinden, Panslavizm eğiliminden, 1876 yılı Nisan Ayaklanmasından, Osmanlı-Rus Savaşından (1877-1878) ve eğitimdeki yeniliklerden esinlendiği anlaşılmaktadır. Çalışmamızda D. Çintulov, P.R. Slaveykov ve İ. Vazov’un şiirleri, Z. Stoyanov’un Bulgar Ayaklanmaları Üzerine Notlar (Zapiski po bılgarskite vastaniya), Sv. Milarov’un İstanbul Zindanlarından Bir Hatıra (Spomeni ot Tsarigradskite tımnitsi) adlı eserler incelenmeye alınmıştır. Belirtilen metinler ayaklanma, savaş dönemi ve hemen sonrası ‘zapiski’(notlar, anı yazıları) türü ya da devlet ‘historiyografi’si (tarih yazıcılığı) olarak ortaya çıkar. Notlarda (‘zapiski’) irdelenen konular geçmiş olaylarla, tarihle ilintili, zafer-yenilgi, sevinç-hüzün, kahramanlık-zalimlik eksenleri üzerine kurgulanan konulardır. Burada yazarların başlıca amaçları, olayların neden olduğu değil, nasıl gerçekleştiğini anlatmaktır. Olayların merkezinde yazar (anlatıcı) yerleştirilir, olay örgüsü de onun çevresinde gelişmektedir. Amacımız, kendi içinde modernleşme evresine adım atan Bulgar edebiyatı yazarlarının, devrimci hareket ve savaş gibi dramatik konuları sanatsal bir yaklaşımla kaleme aldıklarını ve 1877-1878 Osmanlı – Rus Savaşı öncesi yaygın olan ’’İvan Dede’’ (Kurtarıcı) mitleştirilmiş imgenin yanı sıra, eserlerinde ’’Balkanların Aslanı’’, ’’Balkanlarda Ölümsüz Olanlar’’, ’’Deli Başlar’’, ’’Mati Bulgariya’’ gibi yeni mitolojik model ve yeni yaratılan imgelerin yazınsal birer estetik ilkeye dönüştüklerini göstermektir. Ayrıca, Sv. Milarov’un İstanbul Zindanlarından Bir Hatıra adlı eserinde İstanbul’u Venedik ile karşılaştırmış olması, yazarın savaş ve siyasi konulardan uzaklaşıp, uzlaşmayı mitlerde değil, kültürel bir alanda aradığına işaret etmektedir.