Seramik Araştırmaları Dergisi
Yazarlar: ["Aynur ÖZFİRAT"]
Konular:-
DOI:10.55061/srmka.1212059
Anahtar Kelimeler:Pre-Urartu,Nairi,Uruatri,Yivli Mal,Erken Demir Çağ,Urartu,Doğu-Güneydoğu Anadolu,Pre-Urartu,Nairi,Uruatri,Grooved Ware,Early Iron Age,Urartu,Eastern-Southeastern Anatolia
Özet: Doğu Anadolu yüksek yaylası, güney Kafkasya ve kuzeybatı İran pre-Urartu merkezi bölgesidir, bu alan bir başka tanımlamayla küçük yerel bağımsız yönetimler olan Nairi ve Uratri topluluklarının ülkesidir. Nairi-Uruatri ülkelerinin yerel topluluklarını temsil eden yivli çanak çömlek kenar bölgelerdeki ilişkili diğer çanak çömlek gruplarıyla birlikte bu geniş alanda oldukça uzun bir süre, Erken Demir Çağ boyunca, ykl. MÖ 13-12. yüzyıllardan MÖ 9. yüzyıla kadar var olmuştur. Orta Demir Çağ’nda ise azalarak ve yeni formlarla MÖ 7. yüzyıla kadar devam eder. Yivli çanak çömleklerin dağılımı ve kronolojisi, MÖ 13. yüzyıldan itibaren Orta Asur kaynaklarında bahsedilen Nairi ve Uruatri ülkelerinin sınırları ve tarihleriyle uyumludur. Yerleşik-mobil bir yaşam tarzına sahip olan Nairi ve Uruatri ülkelerinin yerel gruplarının yerleşim sistemi olan kale kent bölgesi de bu sınırları kapsar. Güneyde Doğu Anadolu'nun ötesinde yivli malın varlığı ise Asur İmparatorluğu'nun geçici boşluğu sırasında bu agro-pastoral grupların Yukarı Dicle Vadisi'ne yayıldığını gösterir. Geniş pre-Urartu toprakları içinde Van Gölü havzasının doğu kısmı, farklı çanak çömlek alt grupları ve kaliteli çanak çömleği ile özel bir durum gösterir. Urartu kırmızı cilalı çanak çömleği (Biainili malı), pre-Urartu ve Urartu dönemlerine ait büyük yerleşimlerin bulunduğu ve büyük bir olasılıkla yivli çanak çömleğin çekirdek alanı olan Van Gölü'nün kuzey ve doğu kıyılarındaki pre-Urartu dönemi pembemsi-devetüyü kırmızı astarlı maldan türemiş görünür. Urartu Krallığı'nın merkezi bölgesi olan Van Gölü'nün doğu kısmı aynı zamanda Uruatri ülkesiyle aynı sınırları kapsar. Urartu Krallığı'nın kuruluş özellikleri, daha sonra Urartu Krallığı'nın başkenti olan Van Gölü'nün doğu kesiminde yaşayan pre-Urartuların yerel gelenekleri temelinde gelişmiş görünür.